η Παλαιστινιακή Αρχή και η δική της 29η Νοεμβρίου

Ενώ η Χαμάς δείχνει να απολαμβάνει τις δάφνες της μετά την 8ήμερη στρατιωτική της αναμέτρηση με το Ισραήλ, το αντίπαλο δέος της, η Παλαιστινιακή Αρχή και η ηγεσία του Προέδρου της Αμπού Μάζεν αποφάσισε να περάσει στην αντεπίθεση στον συνεχιζόμενο πόλεμο εντυπώσεων που εδώ και χρόνια διεξάγεται ανάμεσα στον διαιρεμένο πολιτικά παλαιστινιακό λαό. Η εβδομάδα που ήδη διανύουμε χρωματίζεται από μία κίνηση 'Ματ', στην οποία πολλά έχει επενδύσει η φθαρμένη ηγεσία της Ραμάλα. Ο σκοπός της διττός : αφ' ενός να αυξήσει τους σκοπέλους που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση Νετανιάχου λίγους μήνες πριν τις ισραηλινές εκλογές της 22ας Ιανουαρίου 2013 και αφ' ετέρου να σώσει το γόητρό της έναντι της Χαμάς, που ολοένα και περισσότερο ανεβαίνει στην εκτίμηση της παλαιστινιακής κοινής γνώμης.

Σε πολύ λίγες μέρες από σήμερα, την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου, η Παλαιστινιακή Αρχή αποφάσισε να φέρει σε ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το αίτημά της να αναβαθμισθεί η διπλωματική της θέση στους κόλπους του διεθνούς οργανισμού και να της αναγνωρισθεί η ιδιότητα του κράτους-παρατηρητή. 

Η ημερομηνία δεν επελέγη τυχαία. Συμπίπτει με την 29^η Νοεμβρίου 1947, όταν η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είχε εγκρίνει το σχέδιο για τον διαχωρισμό της Παλαιστίνης – ένα σχέδιο που μπορεί να μην εφαρμόσθηκε ποτέ στην πράξη, πλην όμως η ημερομηνία αυτή αποτελεί ιστορικό ορόσημο για το ισραηλινό κράτος.

Παρά το ότι η ιδιότητα που η Παλαιστινιακή Αρχή επιδιώκει να της αναγνωρισθεί δεν θα έχει κανένα άμεσο πρακτικό αποτέλεσμα στην καθημερινότητα στις πόλεις της Δυτικής Όχθης που ελέγχει, η διπλωματική αυτή πρωτοβουλία της Ραμάλα έχει σκοπό να υπενθυμίσει τόσο στη διεθνή κοινότητα όσο και στον παλαιστινιακό λαό ότι εκείνη είναι η μόνη διεθνώς αναγνωρισμένη διοικητική αρχή του μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Παρά το εν πολλοίς συμβολικό αποτέλεσμα που θα έχει μια τέτοια αναγνώριση, η ιδιότητα του παρατηρητή στον ΟΗΕ θα δώσει τη δυνατότητα στον Πρόεδρο Αμπού Μάζεν για περαιτέρω ελιγμούς και πρωτοβουλίες στα διεθνή fora, με σκοπό να μπορέσει μελλοντικά να αναγκάσει το Ισραήλ να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τελική λύση την παλαιστινιακή ανεξαρτησία.

Οι έντονες πιέσεις που άσκησε η αμερικανίδα Υπουργός των Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον την περασμένη εβδομάδα στη Ραμάλα με σκοπό να μην προχωρήσει ο παλαιστίνιος Πρόεδρος σε καμία κίνηση στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την ερχόμενη Πέμπτη δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Η παλαιστινιακή ηγεσία, υπό το κράτος πανικού ύστερα από μία συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που σαφώς θα αύξανε το γόητρο της Χαμάς, δεν είχε κανένα περιθώριο να επιλέξει την συνηθισμένη μετριοπαθή οδό έναντι του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ισραηλινού Τύπου, στις παραινέσεις επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας να μην προβεί προς το παρόν σε καμμία κίνηση στον ΟΗΕ, ο παλαιστίνιος Πρόεδρος φέρεται να είπε ότι "Εάν ο Νετανιάχου αποφασίσει να τιμωρήσει την Παλαιστινιακή Αρχή μετά την ψηφοφορία στον ΟΗΕ, τότε θα του δώσω τα κλειδιά του Διοικητηρίου της Ραμάλα και θα παραιτηθώ".

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το αίτημα της Παλαιστινιακής Αρχής θα υπερψηφισθεί από την Γενική Συνέλευση της 29^ης Νοεμβρίου. Κατ' αρχάς, από τα 193 συνολικά κράτη-μέλη του Οργανισμού,  ήδη 136 χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει την Παλαιστινιακή Αρχή ως 'κράτος' , με σύνορά του αυτά που ίσχυαν πριν τον αραβοϊσραηλινό Πόλεμο του 1967. Όπως γίνεται γνωστό από τα παλαιστινιακά ΜΜΕ, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των χωρών θα υπερψηφίσει την πρόταση ή -στην χειρότερη περίπτωση-  μια μερίδα από αυτές θα απέχει.

Οι χώρες-μέλη της ΕΕ δείχνουν να είναι διχασμένες ως προς την γραμμή που θα κρατήσουν. Ο συμπολιτευόμενος ισραηλινός Τύπος κάνει λόγο για 12 έως 15 ευρωπαϊκές χώρες που πρόκειται να ψηφίσουν υπέρ της παλαιστινιακής πρότασης, με βασικό πυρήνα τις μισές από αυτές. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι οι χώρες-μέλη της ΕΕ που θα ψηφίσουν υπέρ της παλαιστινιακής πρότασης είναι η Μάλτα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, το Λουξεμβούργο, η Σουηδία, το Βέλγιο και κατά πάσα πιθανότητα και η Γαλλία, ενώ η Βρετανία και η Ιταλία δείχνουν να προσανατολίζονται στην αποχή, χωρίς αυτό να είναι απολύτως βέβαιο. Ερωτηματικό επίσης υπάρχει στο εάν και κατά πόσον η Ισπανία θα ψηφίσει υπέρ των παλαιστινίων, ύστερα μάλιστα από την άνοδο των αυτονομιστικών κομμάτων της Καταλωνίας, ενώ από πλευράς Ελλάδας και Κύπρου, που προεδρεύει στην ΕΕ αυτή την περίοδο, τηρείται σιγή ιχθύος.

Η θετική ψήφος των αραβικών κρατών είναι δεδομένη, ενώ την ίδια στιγμή πιέσεις δέχονται οι μουσουλμανικές χώρες, με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και του Καμερούν, που φέρεται να έχουν προειδοποιηθεί παρασκηνιακά ότι εάν δεν συνταχθούν με την παλαιστινιακή γραμμή, τότε θα χάσουν την ιδιότητα του κράτους-παρατηρητή στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνδιασκέψεως.

Παράλληλα, η Νότιος Αφρική έχει επιδοθεί σε διπλωματικές επαφές υπέρ της Παλαιστινιακής Αρχής σε χώρες της Αφρικής, μεγάλο τμήμα των οποίων κατά το παρελθόν είχαν κρατήσει κατά καιρούς φιλοϊσραηλινή στάση.

Δεδομένου ότι σύμφωνα με ισραηλινές πηγές  στην αντίπερα όχθη θα σταθούν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Τσεχία, η Γερμανία και ενδεχομένως η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, γίνεται σαφές ότι η ψηφοφορία της ερχόμενης Πέμπτης θα αποτελέσει μία καθαρή διπλωματική νίκη της Παλαιστινιακής Αρχής – εκτός εάν την τελευταία στιγμή αποδώσουν τυχόν αμερικανικές πιέσεις και υιοθετηθεί συμβιβαστικό κείμενο, γεγονός το οποίο δεν αποκλείεται να σημάνει και την αρχή του τέλος της πολιτικής καριέρας του σημερινού παλαιστινίου Προέδρου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν πάντως τα ανάμικτα μηνύματα που ακούγονται από την πολιτική ηγεσία της Χαμάς. Κατ' αρχάς, η Γάζα επίσημα χαιρετίζει την διπλωματική πρωτοβουλία της Παλαιστινιακής Αρχής. Ο κύριος διαπραγματευτής της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός από πλευράς Χαμάς, Χάλεντ Μάσαλ, με δήλωσή του στα αιγυπτιακά ΜΜΕ ευχήθηκε να υπερψηφισθεί η παλαιστινιακή πρόταση.

Δεν έλειψαν όμως και δηλώσεις δελφίνων στο εσωτερικό της Χαμάς, που χαρακτήρισαν την κίνηση του Αμπού Μάζεν – ούτε λίγο, ούτε πολύ- ως προδοτική, θεωρώντας ότι με αυτήν του την πρόταση στην ουσία "ξεπουλούν την Παλαιστίνη, η οποία εκτείνεται από τον ποταμό Ιορδάνη έως τη Μεσόγειο". Δηλώσεις που προοικονομούν περαιτέρω κορύφωση του πολέμου εντυπώσεων ανάμεσα στη Φατάχ και τη Χαμάς την επαύριον της ψηφοφορίας.    

Με δεδομένο ότι το πιθανότερο είναι πως η ψηφοφορία της ερχόμενης Πέμπτης θα φέρει διπλωματικά κέρδη στην Παλαιστινιακή Αρχή, η ισραηλινή διπλωματία προβληματίζεται για την τακτική που θα ακολουθηθεί την επομένη της 29^ης Νοεμβρίου. Σύμφωνα με τον φιλοκυβερνητικό ισραηλινό Τύπο, στο ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει αποφασισθεί ακόμα ποια γραμμή θα ακολουθηθεί. Από τη μια πλευρά, ο ισραηλινός ΥΠΕΞ Αβίγκντορ Λίμπερμαν στηρίζει σκληρή γραμμή έναντι της Παλαιστινιακής Αρχής, ανακοινώνοντας ότι οι συμφωνίες του Όσλο παύουν να ισχύουν, αποδεχόμενος ακόμα και το ενδεχόμενο της κατάρρευσης τους καθεστώτος Αμπού Μάζεν. Από την άλλη, η θέση του Πρωθυπουργού και μεγάλου αριθμού υπουργών είναι πολύ πιο συγκρατημένη, σύμφωνα με την οποία το Ισραήλ θα πρέπει να περιμένει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα που θα επιλέξει η Ραμάλα, και μόνο τότε να αναληφθεί δράση – πιθανότατα μετά τις επικείμενες εκλογές του Ιανουαρίου. Δεν αποκλείεται να επικρατήσει και η ενδιάμεση τάση, που θεωρεί αποτελεσματικότερη την δέσμευση των κονδυλίων που προορίζονται για την Παλαιστινιακή Αρχή – με αποτέλεσμα την διατήρηση της παρούσας ασφυκτικής οικονομικής κατάστασης που αντιμετωπίζει εδώ και πολύ καιρό η παλαιστινιακή διοικητική μηχανή της Δυτικής Όχθης.

Σε γενικές γραμμές πάντως, η παρούσα κυβέρνηση του Ισραήλ δείχνει αρκετά μουδιασμένη, τόσο λόγω της πρόσφατης κατάπαυσης του πυρός όσο και της έναρξης της προεκλογικής περιόδου που δεν αφήνει περιθώρια πολλαπλών ελιγμών. 

Δεν λείπουν και οι εκτιμήσεις των ισραηλινών πολιτικών αναλυτών που συνιστούν ψυχραιμία, υπό τον φόβο ενίσχυσης της Χαμάς στη Δυτική Όχθη και την δημιουργία 'δεύτερου πολεμικού σκηνικού' ανάλογου με αυτό που βιώνει χρόνια τώρα ο νότος της χώρας. 

Το σενάριο μίας επικράτησης της Χαμάς στην Δυτική Όχθη σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απορρίπτεται. Σε αυτόν ακριβώς τον φόβο στηρίζεται η πλειοψηφία των πραγματιστών ισραηλινών αναλυτών που υποστηρίζουν ότι η διατήρηση μίας μετριοπαθούς Παλαιστινιακής Αρχής υπό την παρούσα διακυβέρνησή της σίγουρα είναι προς το συμφέρον του Ισραήλ, υπενθυμίζοντας χαρακτηριστικά ότι "δεν είναι ευφυές να εξευτελίζεις έναν ήδη αδύναμο αντίπαλο", όσο και αν μια τέτοια προοπτική θα απέφερε πιθανώς μια άνετη νίκη στις ισραηλινές εκλογές του προσεχούς Ιανουαρίου, ικανοποιώντας πρόσκαιρα το λαϊκό αίσθημα..

  

η "νέα" και η "παλιά" Αίγυπτος : ομοιότητες και διαφορές

Η άνοδος των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο, ως αποτέλεσμα του κύματος των αλυσιδωτών καθεστωτικών αλλαγών στις αραβικές χώρες, προκάλεσε το ενδιαφέρον αλλά και τον προβληματισμό των πολιτικών αναλυτών για το τι μέλλει γενέσθαι σε αυτήν την σημαντική από πολλές απόψεις χώρα της Μέση Ανατολής. Η αναντικατάστατη γεωπολιτική της θέση, η ειδική της σχέση με τη Δύση και το Ισραήλ αλλά και η παραδοσιακά μεγάλη επιρροή της σε όλο τον αραβικό κόσμο, καθιστά την Αίγυπτο σημαντικό παίκτη στο περιφερειακό σύστημα, ιδιαίτερα ύστερα από τον ειδικό ρόλο που απέκτησε με την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. 

Οι διαδηλώσεις της Πλατείας Ταχρίρ, μιας πλατείας-σύμβολο πλέον για τους απανταχού Άραβες, σήμαναν το οριστικό τέλος του καθεστώτος Χόσνι Μουμπάρακ, που αποτέλεσε πιστή συνέχεια των επιλογών του προκατόχου του Ανουάρ Σαντάτ. Ένα καθεστώς που αποδόμησε οριστικά το νασερικό δόγμα περί παναραβισμού και κάνοντας στροφή 180 μοιρών στην εξωτερική της πολιτική, στράφηκε σταθερά προς τη Δύση και στις περιφερειακές επιδιώξεις της Ουάσιγκτον. Έτσι, από τα τέλη της δεκαετίας του '70 μέχρι σήμερα, η Αίγυπτος αποτελούσε την ήρεμη γέφυρα ανάμεσα στη Δύση και στον αραβικό κόσμο, επωφελούμενη των χειρισμών των ΗΠΑ στην περιοχή και διατηρώντας μία ψυχρή πλην όμως σταθερή ειρήνη με το Ισραήλ, ενώ παράλληλα κατάφερε να μην αμφισβητηθεί από κανένα άλλο αραβικό κράτος.

Η προσκόλληση του Καΐρου στη Δύση προσέδωσε στον Χόσνι Μουμπάρακ το ρόλο του μεσολαβητή στις πολλαπλές κρίσεις που γνώρισε η περιοχή καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του, καθιστώντας το αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ Αλ-Σέιχ του Σινά ως το σύνηθες σημείο όπου τα αντιμαχόμενα μέρη "έσβηναν τη φωτιά", εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις αμερικανικές επιλογές και επιβεβαιώνοντας το αυτονόητο : η Αίγυπτος θα ανήκε πάντοτε στη Δύση και πουθενά αλλού.

Η σχετικά σύντομη μεταβατική περίοδος των στρατηγών, που διαδέχθηκε τα δραματικά γεγονότα της Πλατείας Ταχρίρ, έφερε μαζί της μία ιδιαίτερα σημαντική μεταβατική περίοδο στην αιγυπτιακή εξωτερική πολιτική, η οποία πλέον θα έπρεπε να λαμβάνει υπ' όψιν της – ή έστω να δίνει την εντύπωση ότι σέβεται και υπολογίζει την κοινή γνώμη της χώρας. Εκείνη την περίοδο άρχισαν να ακούγονται αντικρουόμενες πληροφορίες για το εάν και κατά πόσον η διάδοχη πολιτική κατάσταση στη χώρα θα ακολουθούσε την φιλοδυτική επιλογή Μουμπάρακ, εάν και κατά πόσον η νέα Αίγυπτος θα συνέχισε να σέβεται τη συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, εάν και κατά πόσον θα ακολουθούσε τον "σωστό" ή τον "λάθος" πόλο στο περιφερειακό γίγνεσθαι, με άμεσες συνέπειες αποσταθεροποίησης στην περιοχή.

Οι στρατηγοί κατάφεραν να συγκρατήσουν όσο ήταν δυνατόν την κοινωνική συνοχή στο εσωτερικό της χώρας, φάνηκαν ιδιαίτερα εσωστρεφείς ως προς τις περιφερειακές τους επιλογές, ικανοποίησαν το λαϊκό αίσθημα με αντιισραηλινές κορώνες που είχαν πολλά χρόνια να ακουστούν τόσο έντονα στα τοπικά ΜΜΕ. Και ενόσω τα αντιδυτικά μηνύματα πλήθαιναν ανησυχητικά, η συνειδητοποίηση ότι η αιγυπτιακή κρατική και – κυρίως- στρατιωτική μηχανή δεν ελέγχει πλήρως τις ένοπλες ανταρτικές ομάδες στο Σινά, η μεταβατική ηγεσία των στρατηγών αποφάσισε ότι έπρεπε να αναλάβει δράση άμεσα, αντιλαμβανόμενη ίσως ότι είτε ήταν πολύ αργά είτε πολύ νωρίς για την Αίγυπτο να αλλάξει στρατόπεδο.

Η διακυβέρνηση στρατηγών θα χρωματισθεί από τις εκτεταμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Χερσόνησο του Σινά κατά των παλαιστινιακών ανταρτικών ομάδων, οι οποίες σε συνεργασία αφ'ενός με ανάλογες περιθωριακές ισλαμιστικές ομάδες που δρούσαν στη Γάζα κατά της Χαμάς και αφ'ετέρου με τις ντόπιες φυλές Βεδουίνων, έτειναν να καταστήσουν την ευαίσθητη αιγυπτοϊσραηλινή μεθόριο σε πεδίο επιθέσεων τόσο κατά του Ισραήλ όσο και ενδεχομένως κατά του καθεστώτος της Χαμάς στη Γάζα. Η μη καταστολή ενός τέτοιου φαινομένου αργά ή γρήγορα θα ενέπλεκε το Ισραήλ και την Αίγυπτο σε στρατιωτική αναμέτρηση, με αποτέλεσμα ο βασικός άξονας ειρήνης στην περιοχή να καταρρεύσει διακυβεύοντας τα δυτικά συμφέροντα στην Μέση Ανατολή.

Το καλοκαίρι του 2011 η επί δεκαετίες ήρεμη μεθόριος Ισραήλ – Αιγύπτου τράβηξε το ενδιαφέρον των στρατιωτικών επιτελείων των δύο χωρών, ύστερα από την άριστα σχεδιασμένη ένοπλη ενέδρα που έστησαν μαχητές της Ισλαμικής Τζιχάντ κατά ισραηλινών υπεραστικών λεωφορείων και ΙΧ, με αποτέλεσμα τον θάνατο και τον τραυματισμό ισραηλινών πολιτών. Η Χαμάς εξέπληξε με την μετριοπαθή της στάση και την άμεση διάψευση οποιασδήποτε εμπλοκής της στο συμβάν, δίνοντας με τον τρόπο αυτό στο αιγυπτιακό στρατό το πράσινο φως να επιχειρήσει στη Χερσόνησο του Σινά, αφού με αυτόν τον τρόπο θα εξυπηρετούσε την εξουδετέρωση της Ισλαμικής Τζιχάντ που κέρδιζε τότε ολοένα και περισσότερο έδαφος στη Γάζα, θα καλλιεργούσε τις σχέσεις της με το νέο αιγυπτιακό καθεστώς αλλά και δεν θα διακόπτονταν οι μυστικές της συνομιλίες με το ίδιο το Ισραήλ που διεξάγονταν τότε για την απελευθέρωση του Γκιλάντ Σαλίτ.

Ο αιγυπτιακός στρατός, με την ανοχή της Χαμάς αφ' ενός και αφ'ετέρου με την αυτοσυγκράτηση που επέδειξε η ισραηλινή ηγεσία, απέδειξε ότι ήταν τελικά σε θέση να εκκαθαρίσει τους αντάρτικους παλαιστινιακούς πυρήνες που είχαν αναπτυχθεί στο Σινά, εκμεταλλευόμενοι την πολιτειακή αλλαγή στο Κάιρο και το γενικότερο επαναστατικό κλίμα που εξαπλωνόταν στον αραβικό κόσμο. Παρ'ολ'αυτά όμως, η τελική στάση της Αιγύπτου στο περιφερειακό γίγνεσθαι δεν ήταν ακόμα γνωστή. Οι στρατηγοί καθ΄όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησής του ήταν πάρα πολύ προσεκτικοί ώστε με τις ενέργειές τους να μην προκαλέσουν το εύθραυστο πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και να μην δημιουργήσουν τετελεσμένα στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας, τη στιγμή μάλιστα που ακόμα οι νέες πολιτειακές δομές της χώρας δεν είχαν καν σχηματοποιηθεί.

Οι πρόσφατες εκλογές στην Αίγυπτο έφεραν στην εξουσία τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τον Μωχάμεντ Μόρσι στο Προεδρικό Μέγαρο. Έφεραν μαζί τους όμως και τη στιγμή κατά την οποία η Αίγυπτος θα έπρεπε να καθορίσει ποια θα είναι η θέση της στην περιφερειακή σκακιέρα.

Αρχικά, η επίσημη μουσουλμανική ρητορική φαινόταν να ικανοποιεί την κοινή γνώμη και η μουσουλμανική μαντήλα άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο ανεκτή από την κρατική μηχανή. Από την άλλη, η αιγυπτιακή κυβέρνηση συνέχιζε να είναι πολύ προσεκτική για το πώς θα διαχειριστεί τις σχέσεις της με το Ισραήλ, τη στιγμή που στο εσωτερικό πλήθαιναν οι φωνές που απαιτούσαν την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το εβραϊκό κράτος και την αμέριστη συμπαράσταση στον παλαιστινιακό λαό χωρίς περιστροφές, ακόμα και με ανάληψη ένοπλης δράσης. Ενώ η δίκη Μουμπάρακ για τις συμφωνίες που είχε υπογράψει με το Ισραήλ για τη διαχείριση του φυσικού αερίου βρισκόταν στο επίκεντρο της επικαιρότητας, η αμηχανία του νέου Προέδρου ήταν τόσο εμφανής για το πώς θα διαχειριστεί τις σχέσεις της χώρας του με το Ισραήλ, έως του σημείου να προσπαθήσει να αποκρύψει από την κοινή γνώμη της χώρας ότι αποδέχθηκε έστω και αυτό το εθιμοτυπικό συγχαρητήριο τηλεγράφημα για την εκλογή του από τον ισραηλινό Πρόεδρο Σιμόν Πέρες.

Η τελευταία στρατιωτική αναμέτρηση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς ανάγκασε τελικά την 'νέα' Αίγυπτο να επιλέξει ξεκάθαρα ποια θα είναι η θέση της στην Μέση Ανατολή του 2012. Συνοπτικά, η Αίγυπτος κλήθηκε για δεύτερη φορά στη σύγχρονη Ιστορία της να επιλέξει ξεκάθαρα σε ποιόν περιφερειακό πόλο θέλει να ανήκει : Στον φιλοδυτικό/σουνιτικό πόλο (μαζί με την Τουρκία, την Ιορδανία, την Παλαιστινιακή Αρχή, τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα του Κόλπου) ή με τον σιιτικό/φιλοϊρανικό πόλο με το συριακό καθεστώς που παραπέει μέρα με τη μέρα, το απομονωμένο Ιράν και ενδεχομένως με τη Χαμάς και την Χεζμπολλάχ που χαρακτηρίζονται συλλήβδην από τη Δύση ως τρομοκρατικές οργανώσεις.

Οι επιλογές του Μωχάμαντ Μόρσι ήταν εξαιρετικά περιορισμένες, τελώντας υπό την ασφυκτική πίεση του Στέητ Ντηπάρτμεντ αλλά και των υπογραφών που είχαν τεθεί το 1979 στο Καμπ Ντέηβιντ, χάρη στις οποίες επεστράφη στην Αίγυπτο η Χερσόνησος του Σινά, χαρίζοντάς της παράλληλα γενναιόδωρη αμερικανική οικονομική βοήθεια και διπλωματική στήριξη. Παράλληλα, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι ο κίνδυνος ανάφλεξης του αντάρτικου στη Χερσόνησο του Σινά ήταν εξαιρετικά ορατός. Ένας μικρός αριθμός ρουκετών εκτοξεύθηκε κατά του Ισραήλ και από το Σινά – κάτι το οποίο αποσιωπήθηκε γρήγορα τόσο από τα αιγυπτιακά όσο και από τα ισραηλινά ΜΜΕ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πολεμικής αναμέτρησης Ισραήλ-Χαμάς. Τέλος, δεν ξεχάστηκε ποτέ το προηγούμενο της παρασκηνιακής συνεργασίας Αιγύπτου-Χαμάς κατά της ακραίας Ισλαμικής Τζιχάντ το καλοκαίρι του 2011, προτρέποντας ακόμα περισσότερο την Αίγυπτο να αναδεχθεί το ρόλο που ευχαρίστως ο πάλαι ποτε Πρόεδρος Μουμπάρακ θα αποδεχόταν σε ανάλογη περίπτωση : το ρόλο του εγγυητή και διαμεσολαβητή.

Η Αίγυπτος, είτε υπό την διακυβέρνηση Σαντάτ, είτε υπό την διακυβέρνηση Μουμπάρακ, είτε ακόμα και υπό την παρούσα διακυβέρνηση Μόρσι δείχνει να μην έχει την δυνατότητα να επιλέξει άλλη πορεία από αυτήν που της επιβάλει η γεωπολιτική της θέση. Κατά την επίσημη ανακοίνωση της επίτευξης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, για πρώτη φορά ακούστηκε η λέξη "Ισραήλ" από επίσημα αιγυπτιακά χείλη, γεγονός το οποίο σχολιάσθηκε ποικιλοτρόπως από ισραηλινούς δημοσιογράφους. Το Κάιρο βρέθηκε να είναι εγγυητής των πράξεων και των παραλείψεων της Χαμάς, έναν ρόλο δύσκολο, που όμως θα προσδώσει στο Κάιρο ξανά την αίγλη που είχε αποκτήσει το μακρινό εκείνο 1979, στο Καμπ Ντέηβιντ.

Δεδομένων όλων των ανωτέρω, ο Πρόεδρος Μωχάμαντ Μόρσι, ως ένας νέος Χόσνι Μουμπάρακ, λίγα εικοσιτετράωρα μετά την υπογραφή της συνθήκης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα υπό τις επιταγές της Δύσης, έσπευσε να συγκεντρώσει στο πρόσωπό του έκτακτες εξουσίες, προσπαθώντας να αποσοβήσει τις αναμενόμενες αντιδράσεις των πολιτικών του αντιπάλων αλλά και της έντονα αντιισραηλινής κοινής γνώμης, η οποία θα ανέμενε να δει ακόμα περισσότερες ρουκέτες και βομβιστικές επιθέσεις εντός του Ισραήλ. Και έτσι, η νέα αιγυπτιακή ηγεσία, και δη αυτή των Αδελφών Μουσουλμάνων δηλώνει έτοιμη να αντιμετωπίσει δυναμικά μια νέα οργισμένη Πλατεία Ταχρίρ, η οποία με το πρόσχημα της συγκέντρωσης εξουσιών στο πρόσωπο του νέου Προέδρου, θα θελήσει να μεταβάλει τη θέση που εδώ και δεκαετίες τηρούσε η χώρα στο παγιωμένο πλέον περιφερειακό γίγνεσθαι.

Η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, όπως ενθουσιωδώς ονοματίσθηκε από την διεθνή αρθρογραφία αλλά και τα υπερενθουσιώδη κοινωνικά δίκτυα, αποδεικνύεται ακόμα μια φορά πως τελικά ήταν μία απλή αλλαγή ηγεσίας. Ένας εύσχημος τρόπος πολιτειακής απενοχοποίησης του πολιτικού Ισλάμ, το οποίο ύστερα από δεκαετίας απαγορεύσεων και περιορισμών, έπρεπε με κάποιον τρόπο και αυτό να γευτεί  τη χαρά της εξουσίας.

Από την άλλη πλευρά όμως, οι περιφερειακές γεωπολιτικές ισορροπίες της σημερινής Μέσης Ανατολής επιβάλλουν πραγματιστικές επιλογές, τις οποίες τα νέα ισλαμικά καθεστώτα που αναρριχήθηκαν και θα συνεχίσουν να αναρριχώνται στις αραβικές χώρες στο άμεσο μέλλον δεν θα έχουν την πολυτέλεια, ούτε τη δυνατότητα να αγνοήσουν.

Η Αίγυπτος, μία χώρα που έχει την τύχη αλλά και την ατυχία να κατέχει πολύ σημαντική γεωπολιτική και διπλωματική θέση –αλλά και σημαντικότατα κοιτάσματα φυσικού αερίου που ακόμα παραμένουν ανεκμετάλλευτα- , επέπρωτο να είναι ο 'δοκιμαστικός σωλήνας' του νέου μοντέλου διακυβέρνησης που λίγο έως πολύ θα βλέπουμε να εφαρμόζεται στην νέα πολιτική παναραβική πραγματικότητα : σε μία νέα αραβική τάξη πραγμάτων - Σε μία Αραβική Άνοιξη που δεν ήρθε ποτέ.

ο ενδοπαλαιστινιακός ακήρυχτος πόλεμος των εντυπώσεων

Παρά το ότι ο απολογισμός της τελευταίας στρατιωτικής αναμέτρησης Ισραήλ-Χαμάς όσον αφορά την εξουδετέρωση στρατηγικών στόχων κλίνει σαφώς υπέρ της οργανωμένης ισραηλινής πολεμικής μηχανής, αναμφισβήτητα τα κέρδη της Χαμάς τόσο έναντι του Ισραήλ όσο και έναντι των αντίπαλων ένοπλων ομάδων εντός της Γάζας είναι κατά πολύ περισσότερα.

Δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι η ισραηλινή πολεμική αεροπορία θα έπληττε υπερπολλαπλάσιους στρατιωτικούς και διοικητικούς στόχους στη λεπτομερώς χαρτογραφημένη Γάζα. Αντιθέτως, έκπληξη αποτέλεσε ότι η Χαμάς κατάφερε και εκτόξευσε ρουκέτες ιρανικής τεχνολογίας όχι μόνο προς το Τελ Αβίβ, την πόλη-σύμβολο της ισραηλινής ευδαιμονίας, αλλά και προς την ίδια της Ιερουσαλήμ, η οποία τόσο λόγω της θρησκευτικής της σπουδαιότητας αλλά και του μαζικού παλαιστινιακού μουσουλμανικού πληθυσμού της, μέχρι τώρα ήταν σταθερά έξω από το πολεμικό σκηνικό του παρελθόντος. Έκπληξη επίσης αποτέλεσε και το πρελούδιο του οκταήμερου πολέμου Ισραήλ-Χαμάς : η ανατίναξη αστικού λεωφορείου στο κέντρο του Τελ Αβίβ, γεγονός που έφερε στο προσκήνιο μακρινές μνήμες της δεκαετίας του '90. 

Το συμπέρασμα που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ύστερα από 8 μέρες και νύχτες πολεμικών επιχειρήσεων, συνοψίζεται ως εξής : Λίγους μήνες πριν θα ήταν αδιανόητο για τον μέσο ισραηλινό πολίτη να ακουστούν σειρήνες στο Τελ Αβίβ και στην Ιερουσαλήμ και να ανοίξουν ξανά τα καταφύγια, που για δεκαετίες τώρα παρέμεναν ερμητικά κλειστά. Και η Χαμάς διέψευσε τις προβλέψεις.

Και ενώ τα ποσοστά δημοφιλίας του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου γνωρίζουν κατακόρυφη πτώση ύστερα από την εφαρμογή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, παρά τον εντυπωσιακό μεγάλο αριθμό στόχων που επλήγησαν στη Γάζα, τις εντυπώσεις κερδίζει σταθερά η Χαμάς όχι μόνο στα άρθρα των πολιτικών αναλυτών του εξωτερικού αλλά και στις σελίδες των ισραηλινών εφημερίδων, αλλά κυρίως στην παλαιστινιακή κοινή γνώμη εντός και εκτός Γάζας. 

Μετά το όργιο παραπληροφόρησης του παλαιστινιακού πληθυσμού, ο οποίος λίγες μέρες πριν έβγαινε στους δρόμους για να πανηγυρίσει ότι οι ρουκέτες της Χαμάς είχαν δήθεν κάψει μέχρι την ίδια την Κνέσσετ, το ισραηλινό κοινοβούλιο στην καρδιά της Ιερουσαλήμ – γεγονός το οποίο ουδέποτε συνέβη-, πράγματι η Χαμάς και οι υποστηρικτές της έχουν λόγους να πανηγυρίζουν παρά τις μεγάλες υλικές και ανθρώπινες απώλειες.

Αμέσως μετά την ανανέωση της προεδρικής θητείας του Αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και ενώ φημολογείτο έντονα ότι πλέον η Συρία και το Ιράν θα βρίσκονταν στο στόχαστρο των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, η Χαμάς αποφάσισε να υπενθυμίσει την παρουσία της στο περιφερειακό σκηνικό, προσφέροντας αφ'ενός στο Ιράν τον αντιπερισπασμό που επιθυμούσε, αφ' ετέρου επιδιώκοντας να κερδίσει έδαφος στο εσωτερικό της Λωρίδας της Γάζας έναντι άλλων παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων, με κυριότερη την Ισλαμική Τζιχάντ που ολοένα αύξανε την επιρροή της λόγω της δυσαρέσκειας του τοπικού πληθυσμού, που βιώνει χρόνια τώρα την πολιτική στασιμότητα και την απομόνωση της Γάζας, για την οποία φέρει σημαντικές ευθύνες και η ηγεσία της Χαμάς. Η σύγκριση του επιπέδου ζωής που έχουν οι ομοεθνείς τους στη Δυτική Όχθη που διοικείται από την μετριοπαθή Φατάχ του Αμπού Μάζεν, συνέτεινε στο να θελήσει η Χαμάς να δώσει στον εαυτό της ένα δυνατό υπαρξιακό άλλοθι, που θα έπειθε τους κατοίκους της Γάζας ότι – παρά τις δυσκολίες και παρά το ότι η καθημερινότητα στη Ραμάλα είναι κατά πολύ καλύτερη- η Χαμάς μέρα με τη μέρα φέρεται να είναι η μόνη πατριωτική φωνή που απέμεινε για τον Παλαιστινιακό λαό.  

ο ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια
και ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπού Μάζεν

Η Φατάχ από την πλευρά της παρακολούθησε αθόρυβα τις εξελίξεις στη Γάζα. Τα επίσημα παλαιστινιακά μέσα ενημέρωσης στη Ραμάλα και στις άλλες πόλεις που ελέγχει η Παλαιστινιακή Αρχή μετέδιδαν τα γεγονότα αποψιλωμένα από τις εθνικιστικές κορώνες της Χαμάς, αφήνοντας τον 'δρόμο' να μιλήσει μόνος του. Σημειώθηκαν διαδηλώσεις στη Δυτική Όχθη, οι οποίες έτυχαν σχεδόν μηδαμινής δημοσιογραφικής κάλυψης από πλευράς επίσημης παλαιστινιακής πλευράς.

Οι εντυπώσεις που κέρδισε η Χαμάς με την κατάπαυση του πυρός προβληματίζουν έντονα την επίσημη Παλαιστινιακή Αρχή, έως του σημείου να είναι δύσκολο πια να κρυφτεί η δυσαρέσκεια της 'ενδοτικής' Φατάχ έναντι της σκληροπυρηνικής Χαμάς "που κατάφερε να αναγκάσει την κυβέρνηση Νετανιάχου να μην δώσει το πράσινο φως στον ισραηλινό στρατό να ανακαταλάβει τη Γάζα" – κι ας είχε φωνάξει 30.000 εφέδρους έτοιμους να μπουν και να επαναλάβουν ό,τι είχε συμβεί τέσσερα χρόνια πριν.

Στο φύλλο της 22/11, η έγκυρη ισραηλινή εφημερίδα Χα'Άρετς, δημοσιεύει ρεπορτάζ που βασίσθηκε σε αναφορά που φέρεται πως απέστειλε ισραηλινός διπλωμάτης που υπηρετεί σε σημαντική διεθνή πρωτεύουσα, βάσει της οποίας παλαιστίνιος ομόλογός του και εκπρόσωπος της Παλαιστινιακής Αρχής στην ίδια πόλη εκφράζει την αγανάκτησή του έναντι της Χαμάς και των τακτικών της. Τακτικές που στην ουσία εκθέτουν τη Φατάχ και την αποδυναμώνουν τόσο διπλωματικά διεθνώς όσο και στα μάτια της παλαιστινιακής κοινής γνώμης στις πόλεις της Δυτικής Όχθης. Ο παλαιστίνιος διπλωμάτης ούτε λίγο ούτε πολύ φέρεται να είπε ότι εάν ο ισραηλινός στρατός πραγματοποιήσει χερσαία εισβολή στη Γάζα, δεν πρέπει να κάνει 'μισές δουλειές'. "Ο Ισμαήλ Χανίγιε και ο Μαχμούντ Αλ-Ζαχάρ να μείνουν μόνο με τα σώβρακά τους", φέρεται να είπε επί λέξει ο παλαιστίνιος διπλωμάτης αναφερόμενος στους ηγέτες της Χαμάς. "Αλλιώς δεν έχει κανένα νόημα να γίνει χερσαία επιχείρηση."

Εάν αναλογιστεί κανείς ότι μια τέτοια φράση ειπώθηκε την περασμένη Δευτέρα, όταν τα ισραηλινά μαχητικά σφυροκοπούσαν παλαιστινιακούς στόχους και παράλληλα η Χαμάς έστελνε ρουκέτες στο Τελ Αβίβ, γίνεται αντιληπτό ότι το χάσμα Χαμάς-Φατάχ έχει μπει πλέον σε μια νέα, απίστευτη τροχιά.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα ενδοπαλαιστινιακής πόλωσης γίνεται αντιληπτή η πρόθεση του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπού Μάζεν να φέρει ξανά στο προσκήνιο το αίτημά του για τη διεθνή αναγνώριση ανεξάρτητου Παλαιστινιακού Κράτους.

Όπως είχε ανακοινωθεί λίγες μέρες πριν τις εχθροπραξίες Ισραήλ-Χαμάς, ο Πρόεδρος Αμπού Μάζεν επέλεξε τη συμβολική μέρα της 29^ης Νοεμβρίου 2012 για να ζητήσει εκ νέου από τον ΟΗΕ να αποφασίσει να αναγνωρίσει την παλαιστινιακή ανεξαρτησία, θέλοντας να ανακαλέσει στη μνήμη της διεθνούς διπλωματίας την 29^η Νοεμβρίου 1947, ημέρα κατά την οποία η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε τη δημιουργία δύο κρατών στην Παλαιστίνη, ένα εβραϊκό και ένα αραβικό. Αυτή η συμβολική κίνηση έρχεται να προσδώσει στην Παλαιστινιακή Αρχή το άλλοθι που τόσο πολύ χρειάζεται : το άλλοθι της ίδιας της ύπαρξής της, εκμεταλλευόμενη τη δυνατότητά της να εκφέρει λόγο στα διεθνή fora, ως "η μόνη νόμιμη εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού".

Από την άλλη, η σημερινή Παλαιστινιακή Αρχή πολύ λίγα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στην πράξη, με ένα εξωτερικό χρέος τεράστιο, με δημοσίους υπαλλήλους που έχουν να πληρωθούν μήνες και με μία οικονομία που εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το Ισραήλ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ, τους διεθνείς δανειστές και τις δυτικές ανθρωπιστικές οργανώσεις. Από την άλλη πλευρά, η ισραηλινή κυβέρνηση δεν έχει κανέναν λόγο να δείξει περαιτέρω διαλλακτικότητα σε περίοδο προεκλογική και βέβαια ύστερα από μία κατάπαυση πυρός, που κανένα όφελος δεν προσέφερε στον κυβερνώντα πολιτικό σχηματισμό. Υπ' αυτές τις ζοφερές γι' αυτήν συνθήκες, μία ακόμα απόπειρα κινητοποίησης της διεθνούς κοινότητας εκ μέρους της Παλαιστινιακής Αρχής, και μάλιστα σε επίπεδο ΟΗΕ, το πιθανότερο είναι να πέσει ακόμα μια φορά στο κενό, δίνοντας παράλληλα ακόμα μια ευκαιρία στη Χαμάς να ενδυναμώσει και πάλι το γόητρό της, αυτή τη φορά χωρίς να χρειαστεί να ρίξει ούτε μία ρουκέτα..  

Συρία : μια χώρα προς τουρκική επιτήρηση;

Ενώ ο εμφύλιος στη Συρία συνεχίζεται και η διεθνής κοινότητα παραμένει αμήχανη στο τι μέλλει γενέσθαι στο Προεδρικό Μέγαρο της Δαμασκού, διαπιστώνονται βασικές ομοιότητες με άλλες περιφερειακές κρίσεις της Μέσης Ανατολής που συνέβησαν κατά το παρελθόν. 

Παρά την γεωστρατηγική και διπλωματική πολυπλοκότητα που διακρίνει την περιοχή, το ασφαλέστερο συμπέρασμα που μπορεί να εξάγει κανείς εξετάζοντας διαχρονικά τα τεκταινόμενα είναι πως τελικά, στη Μέση Ανατολή εκπλήξεις δεν υπάρχουν : 

Όποτε εκδηλώνονται ενδοκοινοτικές -εθνοτικές, πολιτικές ή θρησκευτικές- διαμάχες σε κάποια από τις χώρες της ευρείας Μέσης Ανατολής, και από τη στιγμή που δεν υπάρχουν εσωτερικοί πολιτικοί μηχανισμοί αποσώβησής τους, είναι ζήτημα χρόνου αυτές οι διαμάχες να αποκτήσουν υπερχειλή περιφερειακή ή διεθνή διάσταση. 

Η Συρία, αν και έδινε επί δεκαετίες την εντύπωση ενός κράτους με εσωτερική σταθερότητα, τελικά αποδείχθηκε ότι κάτω τέτοιο δεν ήταν αληθές. Παρά το ότι στη δεκαετία του '80 το καθεστώς του Χάφεζ Άσσαντ έδειξε το σκληρό του πρόσωπο καταστρέφοντας ολοκληρωτικά την πόλη Χάμα, που ήλεγχαν οι τότε αντικαθεστωτικοί αντάρτες, τίποτα δεν συνηγορεί στην υπόθεση ότι ο σημερινός εμφύλιος αποτελεί τη συνέχεια όσων συνέβησαν τότε. Παρόλαυτά, άγνωστες αποτελούν ακόμα οι ιδεολογικές καταβολές των σύριων αντικαθεστωτικών, αφού οι πηγές πληροφόρησης από το εσωτερικό της χώρας είναι λιγοστές.

Είναι γεγονός ότι πολύ λίγα ξέρουμε για το όραμα που έχουν οι αντάρτες για τη χώρα τους, όταν πλέον αυτή δεν θα διοικείται από το καθεστώς του προέδρου Άσσαντ που φυλλορροεί. Αυτό όμως που σίγουρα ξέρουμε είναι ότι η Διεθνής Κοινότητα, και ιδιαίτερα η Δύση, κοιτά τα τεκταινόμενα με περισσή αμηχανία. 

Η δυτική στάση έναντι της εκρηκτικής κατάστασης στη Συρία, πολύ λίγο θυμίζει την αποφασιστική τακτική που ακολούθησε στις ανάλογες περιπτώσεις της Τυνησίας, της Λιβύης λίγους μήνες πριν -χωρίς να υπολογίσουμε τη στάση έναντι του Ιράκ ή του Αφγανιστάν. 

Η τωρινή δυτική αμηχανία όμως, δεν είναι ανεξήγητη.

Ανάλογη αμηχανία επέδειξε η Νατοϊκή Συμμαχία, μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου στα μέσα της δεκαετίας του '60. Οι αιματηρές ενδοκοινοτικές ταραχές στην Κύπρο είχαν απειλήσει σοβαρά τη συνοχή του ΝΑΤΟ, καθότι η ενδοκυπριακή διαμάχη είχε δημιουργήσει αντίστοιχη ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία , χώρες-μέλη της συμμαχίας. Παράλληλα, η ΕΣΣΔ από τη μια και η νασερική Αίγυπτος από την άλλη, είχαν βρει την ευκαιρία να διευρύνουν τις σφαίρες επιρροής τους στην περιοχή λαμβάνοντας καθαρή θέση υπέρ της ελληνοκυπριακής πλευράς, με αποτέλεσμα αφ'ενός η Αθήνα να αποδυναμώνεται από επιχειρήματα εντός Νατοϊκών πλαισίων, αφ'ετέρου η Άγκυρα εκμεταλλεύθηκε τις περιστάσεις, λαμβάνοντας ρόλο του δυτικού τοποτηρητή στο νησί μια δεκαετία αργότερα..

Χαρακτηριστικό είναι το συμπέρασμα του τότε Πρέσβη του Ισραήλ στην Άγκυρα, Μοσέ Σασσών, ο οποίος αναλύοντας την τότε κατάσταση στην Κύπρο σε απόρρητη έκθεσή του τον Απρίλιο του 1964, επιρρίπτει ευθύνες για τον εκτροχιασμό της ενδοκοινοτικής διαμάχης στην ίδια τη Νατοϊκή Συμμαχία και στην αμηχανία που επεδείκνυε, θεωρώντας την μάλιστα ως την μόνη ηττημένη από τις εξελίξεις που ολοένα έθεταν την κατάσταση στην περιοχή εκτός ελέγχου. 

Τότε μάλιστα, και ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60, είχε εκτιμήσει ότι εάν δεν εκδηλωθεί εγκαίρως μια ενιαία δυτική στάση, τότε τίποτα δεν θα μπορούσε να σταματήσει μια τουρκική εισβολή στο νησί κάποια στιγμή στο μέλλον. Ήταν σαφές ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60 πως η Δύση, θέλοντας να διασφαλίσει την απεμπόλιση του νασερισμού αλλά και του κινδύνου 'κουβανοποίησης' της Κύπρου, προτίμησε την Τουρκία ως τοποτηρητή.

Εδώ και μήνες στη Συρία ζούμε ένα παρόμοιο σενάριο "δυτικής αμηχανίας", με αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό της κατάστασης τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στην περιοχή γενικότερα. Παράλληλα, αυτή η αμηχανία εκ μέρους της Δύσης αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα να εκδηλωθούν ψύγματα του πάλαι ποτε διπολισμού μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Διπλωματικές προσπάθειες αντιμετώπισης της συριακής κρίσης εντός των πλαισίων του ΟΗΕ πέφτουν στο κενό λόγω της σαφούς φιλοκαθεστωτικής στάσης που υιοθετούν η Ρωσία και η Κίνα. 

Οι ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αδυνατούν να βρουν κοινό σημείο ανάληψης δράσης, κυρίως λόγω της νομισματικής κρίσης που μαστίζει την κοινωνική και πολιτική τους σταθερότητα. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνονται να παρατηρούν αμήχανα τα τεκταινόμενα επειδή γνωρίζουν πολύ καλά ότι εάν η Συρία αποτελέσει έναν ακόμα Νατοϊκό στόχο -όπως είχε αποτελέσει κατά το παρελθόν η Σερβία και πρόσφατα η Λιβύη- αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αναζωπύρωση ενός νέου Ψυχρού Πολέμου έναντι της Ρωσίας, την απαρχή μίας στρατιωτικής επέμβασης κατά του Ιράν, με αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα απειλούσαν σοβαρά την ασφάλεια του Ισραήλ, του σημαντικότερου συμμάχου τους στην περιοχή. 

Η παρουσία ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στο συριακό λιμάνι Ταρτούς δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας ότι η Μόσχα επιθυμεί να έχει τον πρωτεύοντα -αν όχι τον τελευταίο- λόγο για το ποιός θα είναι ο Σύρος Πρόεδρος της επόμενης μέρας. 

Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η ισραηλινή κυβέρνηση πιέζει τους τελευταίους μήνες εντονότατα την αμερικανική ηγεσία να λάβει αποφασιστικά μέτρα κατά της ιρανικής πυρηνικής μηχανής, χωρίς ακόμα να έχει καταφέρει να βρει υποστηρικτές στο περιβάλλον του Προέδρου Ομπάμα.

Όπως ακριβώς στην περίπτωση της Κύπρου της δεκαετίας του '60, έτσι και στην περίπτωση της αυτοσπαρασσόμενης Συρίας του 2012, η Τουρκία αναμένει υπομονετικά να αναδεχθεί το ρόλο που η αμήχανη Δύση δείχνει πως δεν είναι σε θέση να αναλάβει. Άραγε, μία τουρκική στρατιωτική κατοχή ενός τμήματος της Συρίας θα αποτελούσε σήμερα μία ρεαλιστική λύση "δυτικής επιτήρησης";

Εάν υποθέσουμε ότι η Άγκυρα θα αναδεχθεί για ακόμα μια φορά το ρόλο του δυτικού 'τοποτηρητή' της περιοχής, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να τη φέρει αργά ή πολύ γρήγορα αντιμέτωπη με έναν νέο κουρδικό ανταρτοπόλεμο όχι μόνο στο κατεχόμενο τμήμα της Συρίας αλλά και στις τουρκικές πόλεις όπου υπάρχει έντονο κουρδικό στοιχείο. 

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να υπολογίζει στην ισραηλινή γεωστρατηγική περιφερειακή κάλυψη, δεδομένου ότι η Άγκυρα έκανε ό,τι μπορούσε για να εγκαθιδρύσει εξαιρετικά πρώιμα το νεοθωμανικό της όραμα, ρίχνοντας το Τελ Αβίβ στην "αγκαλιά" της Λευκωσίας και στην αναντικατάστατη ενεργειακή συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. 

Έτι περαιτέρω, η αγνόηση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στα συριακά παράλια αλλά και στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο θα είχε μοιραίες επιπτώσεις, προσδίδοντας ανεπιθύμητες διεθνείς διαστάσεις στο συριακό πρόβλημα. Τέλος, δεν είναι καθόλου βέβαιο εάν η Δύση πράγματι εξυπηρετείται από τις τουρκικές νεοθωμανικές βλέψεις, οι οποίες κατά το πρόσφατο παρελθόν εκδηλώθηκαν με διπλωματικούς χειρισμούς που εν πολλοίς ξάφνιασαν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους γενικότερα.

Οι σημερινές εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, οι πρώτες ενδείξεις αναβίωσης του διεθνούς διπολισμού με αφορμή την επικείμενη κατάρρευση του καθεστώτος Άσσαντ, αλλά και το ρίσκο υψηλού κινδύνου τόσο εκ μέρους της Δύσης όσο και εκ μέρους της Άγκυρας, δεν επιτρέπουν ίδιες λύσεις στη Συρία με αυτές που η Δύση επέλεξε για την Κύπρο του '60 και του '70. 

Μία πιθανή αναβάθμιση της Τουρκίας, αναλαμβάνοντας το ρόλο του τοποτηρητή δια της κατοχής συριακού εδάφους, θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ήδη υπάρχοντος κουρδικού Δούρειου Ίππου στο εσωτερικό της αφ'ενός, αφ'ετέρου το νεοθωμανικό της όραμα είναι ασύμβατο με την πραγματικότητα μιας κατοχής αραβικών εδαφών -γεγονός που θα την εξομοίωνε στα μάτια των Αράβων, ούτε λίγο ούτε πολύ, με το Ισραήλ.. 

Από την άλλη, η Άγκυρα δεν θα μπορούσε να ελπίζει πλέον σε αποφασιστική ισραηλινή στήριξη υπό τις παρούσες συνθήκες, αφού έτσι κι αλλιώς η αναβίωση μιας τέτοιας συμμαχίας θα αναιρούσε παντελώς το νεοθωμανικό δόγμα Νταβούτογλου, που η τουρκική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ως θεμέλιο λίθο της περιφερειακής της πολιτικής.

Παρ'όλ'αυτά, οιαδήποτε εκτίμηση για τις επερχόμενες εξελίξεις στη Συρία καθίσταται εξαιρετικά ελλιπής, όσο δεν αποσαφηνίζονται οι ιδεολογικές καταβολές των σύριων αντικαθεστωτικών και το πώς αντιλαμβάνονται τη θέση της Συρίας στην περιοχή μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσσαντ. 

Αποφασιστικό ρόλο θεωρείται σίγουρο ότι θα παίξει η στάση της Ρωσίας, η οποία αφ'ενός στηρίζει διπλωματικά το καθεστώς Άσσαντ, αφ'ετέρου όμως διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη χώρα αναμένοντας να δει την επόμενη μέρα για να πει -ή για να επιβάλει- την τελευταία της λέξη. Και στο ενδεχόμενο ύπαρξης μιας ακόμα τουρκικής επιτήρησης στην περιοχή, η Ρωσία προς το παρόν τουλάχιστον, δεν έχει κανέναν λόγο να πει "Ναι".

Τουριστικοί Φαινότυποι (Μέρος Γ' και Τελευταίο)

Μιας και φέτος κυνηγάμε τους τουρίστες με το κυάλι, και μιας και σάς το έχω υποσχεθεί εδώ και καιρό, με αυτήν εδώ την ανάρτηση τελειώνω το αφιέρωμα στους Τουριστικούς Φαινότυπους. (Για τους αδιάβαστους -κακά παιδιά!- , το Μέρος Α' θα το βρείτε εδώ και το Μέρος Β' θα το βρείτε εδώ).

Τώρα θα μού πείτε - και ίσως με το δίκιο σας, εδώ που φτάσαμε- "Τι μάς νοιάζουν μωρέ οι Φαινότυποι; Ας έρθουν επιτέλους οι τουρίστες φέτος, κι ας μην ξέρουμε γρι για τους φαινότυπούς τους". Ομολογώ πως δεν μπορώ να αντιτάξω τίποτα σ'αυτό. Επειδή όμως μού φαίνεται πως φέτος ..μόνοι μας θα το περάσουμε αυτό το ρημάδι το καλοκαίρι, καλό είναι να ξέρουμε πέντε πράγματα εκ των προτέρων για τους τουρίστες που ΘΑ μας έρθουν ..έστω του χρόνου. 

Σας φύλαξα για το τέλος έναν φαινότυπο που έχει παντελώς εξαφανισθεί από την τουριστική Ρόδο. Έτσι, για να μαθαίνουν οι νέοι, αλλά κυρίως για να αναπολούν οι παλιοί τι τουριστικές αγορές και πόσες τουριστικές ευκαιρίες χάθηκαν άνευ σπουδαίου λόγου και στην κυριολεξία μέσ'απ'τα χέρια μας.. 

Λοιπόν, Κυρίες και Κύριοι..

Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν..

Ο Ιαπωνικός Φαινότυπος 

Ο Λάκης Λαζόπουλος είχε έρθει δεύτερος, όταν ασχολιόταν με τον ..Ανώνυμο Γιαπωνέζο Τουρίστα - τύπου "Τι Είδε Ο Γιαπωνέζος". Εμείς οι Ροδίτες ξέραμε ήδη, και μάλιστα πολλά χρόνια πριν, τι έβλεπε (και βέβαια τι φωτογράφιζε μανιωδώς).

Η έλευση των Σαμουράι θυμάμαι μάς είχε βρει αμέριμνους, έναν κάποιον βροχερό χειμώνα στα μέσα της δεκαετίας του '80. Και ξαφνικά το νέο έσκασε και το κέντρο της πόλης της Ρόδου γέμισε με παρέες-παρέες χαμογελαστών, κοντών, και για την εποχή εκείνη εξαιρετικά προσεγμένα καλοντυμένων τουριστών. Μη φανταστείτε τίποτα το εκκεντρικό. Σπορ ντύσιμο, αλλά ..ατσαλάκωτο, φρεσκοσιδερωμένο, με χρώματα βαλμένα έτσι ώστε να περνούν σχεδόν ..απαρατήρητα. 

Θυμάμαι σαν παιδάκι, χάζευα τις φωτογραφικες τους μηχανές, αλλά κυρίως τις θήκες τους. Φερμουάρ από δω, τσέπες από κει, τι να σάς λεω. Κι αυτοί οι φακοί που αποκαλύπτονταν έτσι ξαφνικά. Ακόμα αισθάνομαι δέος μπροστά σε εκείνην την διαστημική τεχνολογία, που τη χειρίζονταν με τόση ευκολία, με τόση μαεστρία παναθεμά τους!

Εξαιρετικά αθόρυβοι έως εκνευριστικά ευγενείς, έδιναν μια γερή ανάσα στις χειμωνιάτικες επιταγές των ντόπιων εμπόρων. Πότες όμως δεν υπήρξαν ποτέ, αφού ως γνωστόν, τούς λείπει ένα ένζυμο και δεν αντέχουν το πολύ αλκοόλ. Τα εμπορικά μαγαζιά της Παλιάς Πόλης όμως, τα τιμούσαν δεόντως. 

Άλλο βασικό χαρακτηριστικό :  δεν έρχονταν ποτέ κατά μόνας. Δεν έρχονταν όμως ούτε και ως συνηθισμένο τουριστικό γκρουπ. Έρχονταν πάντα όλοι μαζί και δη ως.. Εταιρεία! Και το Έψιλον γραμμένο με Κεφαλαίο , αφού η έννοια της Εταιρείας στη Χώρα του Ανατέλοντος Ηλίου είναι κάτι το ιερό. Κάτι σαν τον Αυτοκράτορα Χιροχίτο. 

Και τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα, δεν αποκλείεται αυτός να ήταν ο λόγος που δεν θα έβλεπες ποτέ μα ποτέ έναν γιαπωνέζο τουρίστα π.χ. να ξεσαλώνει στα μπουζούκια ή μια γιαπωνέζα να τσιλιμπουρδίζει εδώ κι εκεί. Οι συνταξιδιώτες ήταν όλοι τους συνάδελφοι και το κλίμα προφανώς δεν θα σήκωνε πολλά πολλά.. Εξ ού και το "ασέξουαλ" του εν λόγω Φαινοτύπου.

Έλα όμως που δεν ήταν και τελείως έτσι!

Και θα σάς πω αμέσως τι εννοώ.

Όταν θεσπίστηκε ο πολιτικός γάμος στην Ελλάδα, οι μικρές κοινωνίες -όπως αυτή της Ρόδου- στάθηκαν ιδιαίτερα επιφυλακτικές σε τέτοιους άθεους νεωτερισμούς. Άμα δεν παντρευτείς με παπά και με κουμπάρο, με ρύζια, με χορό του Ησαΐα και με το ανεκδιήγητο "η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα- κλατς με το τακούνι", Γάμος δεν νοείτο.

Και όμως! 

Το Δημαρχείο της Ρόδου κάθε χειμώνα έκανε έναν ωραιότατο σεφτέ, με τα τέλη που πλήρωναν οι ..Γιαπωνέζοι που ήθελαν καλά και σώνει να.. παντρευτούν στη Ρόδο, και δη πολιτικά! Δεν ξέρω ποιός ευφυής τουριστικός πράκτορας σχεδόν.. επέβαλε στα νεαρά ζευγάρια της Ιαπωνίας να θέλουν την ευλογία του εκάστοτε Ροδίτη ..Ληξιάρχου(!!) για να αρχίσουν τη νέα τους ζωή. Θα ήθελα όμως, έστω και αργά, να τού δώσω τα θερμά μου συγχαρητήρια! 

 

Αμέτρητα γιαπωνέζικα σπιτικά άνοιξαν με αυτόν τον όλως ανορθόδοξο τρόπο και δη made in Rhodes. Κι έτσι, νά τα κουφέτα, οι φωτογραφίες και οι τότε πρωτόγονες ροδίτικες επαγγελματικές βιντεοκάμερες Και από το πουθενά, δημιουργήθηκε μια περίεργη σύνδεση του νησιού με αυτόν τον τόσο περίεργο Ιαπωνικό Φαινότυπο. Που σιγά σιγά όμως, άρχισε να αραιώνει τις εμφανίσεις του.. Δυστυχώς.. Κι ας είχαν μπει στον τουριστικό χορό δυναμικά, και μάλιστα σε μια εποχή που η πόλη και το νησί ολόκληρο ζούσε την χειμερία του νάρκη.

Δεν χρειάζεται να σάς το πω εγώ. Το ξέρετε ήδη : 

Οι Γιαπωνέζοι είναι πάνω απ' όλα ευγενείς. 

Δεν θα σού πουν ποτέ μια κακή κουβέντα κατάμουτρα. Δεν θα στραβομουτσουνιάσουν. Προπάντων, σε καμμία περίπτωση δεν πρόκειται να ..κοκκινίσουν απ' το κακό τους (εδώ έβαλε το χεράκι της και η φύση βέβαια). Έτσι, και το πούλμαν να έρθει μια ώρα αργότερα, και η μπριζόλα να είναι σόλα, και το κρασί να έχει γίνει ξύδι - ο γιαπωνέζος θα σε πληρώσει αδιαμαρτύρητα, θα σού χαμογελάσει γλυκά, θα σού υποκληθεί ευγενικά και όλα ωραία και καλά. 

Κι εσύ βέβαια θα νομίζεις ότι απλώς ..τους γέλασες.

Έλα όμως που δεν είναι έτσι!

Μια βδομάδα μετά την αναχώρησή τους, κατέφθαναν αμέτρητα φαξ απ' ευθείας από Ιαπωνία (τότε email δεν υπήρχαν). Και ήταν γεμάτα από παράπονα. Και μάλιστα σε λίστες! Αριθμημένα!
Και κάθε λίστα παραπόνων αφορούσε και διαφορετικούς τομείς! 

Ξεχωριστή λίστα για τα παράπονα για το φαγητό, άλλη για τη διαμονή, άλλη για τις εκδρομές, άλλη για τις τιμές, άλλη για τη συμπεριφορά... Και οι ροδίτες επιχειρηματίες του χώρου γούρλωναν τα μάτια τους, αφού ποτέ δεν θα φανταζόντουσαν ότι αυτοί οι τόσο ευγενικοί και καλόβολοι άνθρωποι θα αγανακτούσαν τόσο πολύ π.χ. από το αυγό που δεν ήταν αρκετά μελάτο μέχρι και τον τρόπο που ο σερβιτόρος τοποθέτησε άγαρμπα και θορυβοδώς τα μαχαιροπήρουνα αγγίζοντάς τους τον ώμο να κάνουν λίγο πιο πέρα... 

Όχι πως δεν υπήρχαν και παράπονα λογικά. Υπήρχαν και μάλιστα πολλά! 

Αλλά, εν πάση περιπτώσει, ο πελάτης συνήθως έχει δίκιο. Κι ακόμα να μην έχει δίκιο, την επόμενη χρονιά κοιτάς να λάβεις υπ'όψιν σου ότι έχεις να κάνεις με έναν Τουριστικό Φαινότυπο που στο κάτω κάτω δίνει ζωή και χρήμα στον νεκρό χειμώνα της Ρόδου, και δικαιούται να έχει μια-δυο παραξενιές στο κάτω κάτω της γραφής. Τίποτα εμείς! Γιαπωνέζοι-ξεΓιαπωνέζοι, Εμείς τον χειμώνα τουρισμό ΔΕΝ κάνουμε επειδή βαριόμαστε. Κι άμα τους αρέσει!  

Έτσι, με τσαμπουκά.

 σαν μού φαίνονται λίγο τσαντισμένοι εδώ

Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη - 

Ε, τελικά οι γιαπωνέζοι αποφάσισαν ότι οι ευχές του Ροδίτη ληξιάρχου τούς ήταν πλέον παντελώς άχρηστες (στο κάτω κάτω, Σιντοϊστές είναι οι άνθρωποι..), υπάρχουν και άλλα νησιά στη Μεσόγειο, και όπως και να το κάνουμε, καλός-χρυσός ο Ιαπωνικός Φαινότυπος, απαιτεί όμως κι εκείνος να τον σέβεσαι λιγουλάκι παραπάνω..

Κι έτσι, πάει κι αυτόοοος ο Φαινότυποοοοος...

Ήλθε, Είδε, Νυμφεύθηκε, Υποκλήθηκε, και στην τελική.. Απήλθε.

Άπαξ δια παντός..

Για να το πω και στα παλιά Ροδίτικα..  

"'Έκοψε Ρόδα Μυρωμένα" 

.. κι από τότε- Ούτε εμείς τον ξανάδαμε, Ούτε κι αυτός μάς ξανάδεεε...

Κάθε χρόνο όλοι ανεξαιρέτως παραπονιούνται ότι ο τουρισμός δεν πάει καλά.

Ε λοιπόν, φέτος παιδιά, ο τουρισμός όντως δεν πάει ..καθόλου καλά.

Απ' ό,τι φαίνεται λοιπόν, επειδή αυτό το καλοκαίρι θα το περάσουμε λίγο έως πολύ..μόνοι μας, δεν θα έβλαπτε να σκεφτούμε λίγο πιο σοβαρά σε τι Τουριστικούς Φαινότυπους απευθυνόμαστε, τι πρέπει να κάνουμε και κυρίως τι ΔΕΝ πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε για να τους έχουμε εδώ. 

Και ποιός ξέρει, ας ελπίσουμε ότι του χρόνου θα βλέπουμε να ανοίγουν ξενοδοχεία κι όχι να κλείνουν. Να ανοίγουν εστιατόρια και μαγαζιά και όχι να κυνηγάνε μύγες. Να λέμε ότι όντως ζούμε σε έναν τουριστικό προορισμό που δεν θα μαραζώνει περισσότερο.. 

Άραγε, νοιαζόμαστε γι' αυτό;

Θα βάλουμε μυαλό;   

Αμφιβάλλω.

Καθημερανοητότητα

Είναι αλήθεια, έχω να σάς γράψω πολύ καιρό. 

Δεν το μετανιώνω και μην το θεωρείτε απαραίτητα κακό. Άλλωστε, όλον αυτόν τον καιρό που πέρασε άπραγος,  είχατε τόσες άλλες γωνιές του διαδικτύου να σάς μαυρίζουν την ψυχή. Κι εγώ δεν θα είχα τίποτα το ευχάριστο να σάς πω. Αυτά ως εισαγωγή.

Εάν αυτό θα είχε κάποια σημασία για σας (πολύ αμφιβάλλω), είπα να.. λύσω τη σιωπή μου σήμερα, ανήμερα του Αγίου Πνεύματος. Αφορμή στάθηκε ένα ολοκαίνουργιο βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις δυό βδομάδες πριν. Ένα μυθιστόρημα δια χειρός ενός συνάδελφου μπλόγκερ και 'φίλου από το facebook', με τον οποίον δεν έχω συναντηθεί ποτέ μου δια ζώσης. 

Ο Γιώργος Χατζελένης, πάνω κάτω στην ίδια ηλικία με μένα, νησιώτης κι αυτός -από τη Χίο-, συντηρητής αρχαιοτήτων στο επάγγελμα και εργαζόμενος εδώ και χρόνια στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, είχε την καλοσύνη να μού στείλει με το ταχυδρομείο ένα από τα πρώτα αντίτυπα της "Καθημερανοητότητας" - έτσι λέγεται το μυθιστόρημά του, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδη. Και είναι και το πρώτο του.

Μία ιστορία που μιλάει για αλλαγές - μεγάλη υπόθεση αυτό, αυτήν την τόσο ρευστή περίοδο για πολλούς από μας. Και παραδέχομαι ότι η γραφή του κατάφερε να μού κεντρίσει το ενδιαφέρον ήδη από την πρώτη του σελίδα. Χωρίς περισπούδαστες λογοτεχνίζουσες φράσεις, φρου φρου κι αρώματα και πολλές κουβέντες. Το απαιτεί και η εποχή.

 μυωπία; κλικάρετε στην εικόνα για μεγέθυνση..

Η "Καθημερανοητότητα" είναι γραμμένη με τρόπο ευσύνοπτο, χωρίς τίποτα το περιττό και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής των ανθρώπων της γενιάς μου. Αναμφισβήτητα επηρεασμένη από την γρήγορη εναλλαγή τηλεοπτικών εικόνων, τη δυναμική των διαλόγων και όχι της αφήγησης, τον σύγχρονο τρόπο ζωής που σου δίνει σχετικά λίγο χρόνο να 'φορμάρεις', να εξωρραΐσεις τις εντυπώσεις. 

Πιστεύω πως εάν για παράδειγμα ένας Παπαδιαμάντης θα ξεφύλλιζε αυτό το μυθιστόρημα των 122 σελίδων, θα το έβλεπε σαν ..σημειώσεις για το πλήρες βιβλίο που θα γραφόταν αργότερα. Αυτό όμως είναι τελικά και το μεγάλο του ατού.

Πάντως, νομίζω πως ο ίδιος ο συγγραφέας έχει πολλά πιο ουσιώδη να σάς πει στο βίντεο που ακολουθεί (Ένα βιντεάκι που ..εγκαινιάζει μια ιδέα που δούλευα στο μυαλό μου εδώ και πολύ καιρό :  πώς είναι να κάνεις μια μικρή συνέντευξη μέσω Skype! Είπαμε, αν μη τι άλλο, ζούμε μεγάλες στιγμές! Συγχωρέστε μου όμως τα μικρά σαρδάμ..)

η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε την 3.6.2012 μέσω Skype, μεταξύ Ρόδου και Αθηνών

Σε αντίθεση με τον τρόπο γραφής, τη θεματολογία και το λογοτεχνικό χρόνο της σημερινής Αθήνας - οι αλλαγές δεν έχουν ούτε ηλικία, ούτε πρόγραμμα, ούτε καν γεωγραφικές συντεταγμένες. Αυτή άλλωστε είναι η γοητεία τους. Κι όποιος δεν έχει την ικανότητα να την αναγνωρίσει, απλώς έχασε.

Συμφωνείτε;

  

Για τους Ροδίτες αναγνώστες : 

Την "Καθημερανοητότητα" θα τη βρείτε στο Bιβλιοπωλείο "Ακαδημία" (Αμερικής 93)