Κύπρος-Ισραήλ : η ορολογία μιας συμμαχίας

Την ημέρα της 19ης Σεπτεμβρίου 2011 θα τη θυμόμαστε για πολλά χρόνια μετά. Είναι η μέρα κατά την οποία άρχισαν οι έρευνες για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο επειδή οι έρευνες καθαυτές δίνουν νέες προοπτικές στην κυπριακή οικονομία αλλά και για τις νέες γεωστρατηγικές συμμαχίες που άρχισαν να αναπτύσσονται στην περιοχή μας από τον Μάιο του 2010 μέχρι σήμερα. 

Η ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην άλλοτε 'νεκρή' από πλουτοπαραγωγικής απόψεως γωνιά της Γης θα καταστήσει τις χώρες της περιοχής όχι μόνο ενεργειακά αυτάρκεις -σε χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον 50ετίας-, αλλά παράλληλα θα τις δώσει τη δυνατότητα απόκτησης σημαντικότατων εσόδων που θα προέρχονται από τις εξαγωγές του φυσικού τους πλούτου. 

Πρωταγωνιστές των τελευταίων εξελίξεων είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και το Ισραήλ, αφού οι έρευνες άρχισαν από το Οικόπεδο 12 της Κυπριακής ΑΟΖ, εντός του οποίου φέρονται να βρίσκονται πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων που εξυπηρετούν κατ΄αρχήν την Κύπρο, αλλά τα αποτελέσματα των ερευνών θα αποτελέσουν πρόκριμα για την ύπαρξη και άλλων κοιτασμάτων που φέρονται να βρίσκονται εντός της γειτνιάζουσας Ισραηλινής ΑΟΖ.

Η Τουρκία διατείνεται ότι η συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, τής δίνει το δικαίωμα να έχει και εκείνη αξιώσεις στα κυπριακά κοιτάσματα, μέσω του Ψευδοκράτους που δημιούργησε.

Η τουρκική διπλωματία είχε έναν χρόνο ολόκληρο να προετοιμάσει τις κινήσεις της για να αποτρέψει τις γεωτρήσεις, δεδομένου ότι η έναρξη των ερευνών στην περιοχή είχε προαναγγελθεί πολύ πριν από την αμερικανική εταιρεία Noble, τη Λευκωσία και την Ιερουσαλήμ. Το καθεστώς Ερντογάν τεχνηέντως -και ευφυώς- απέφυγε να αναφερθεί άμεσα στην διεκδίκηση επί των κοιτασμάτων και δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει κατά τρόπο κυνικό την διεθνή ευαισθησία υπέρ των αμάχων Παλαιστινίων της Γάζας, να παραπλανήσει τους ανά τον κόσμο αγνούς φιλειρηνιστές ακτιβιστές και προσπάθησε να συνδέσει κατά τρόπο έμμεσο τον θαλάσσιο αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας με το νόμιμο διεθνές εμπάργκο εις βάρος των παράνομων λιμανιών του Ψευδοκράτους -σχεδιάζοντας το δρομολόγιο της ανθρωπιστικής βοήθειας του Mavi Marmara προς τη Γάζα από την κατεχόμενη Αμμόχωστο. 

 το δρομολόγιο του Mavi Marmara, τον Μάιο του 2010

Σκοπός της Τουρκίας όμως ήταν η δημιουργία ζητήματος ελευθερίας ή μη της διεθνούς ναυσιπλοΐας στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, μόνο και μόνο για να μπλοκάρει κατά τρόπο νομιμοφανή τις επερχόμενες έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, που εκτείνεται στα διεθνή ύδατα της περιοχής -γεγονός το οποίο επιτρέπει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Και όλα αυτά, επειδή η τουρκική διπλωματία γνωρίζει ότι η παρανομία της κατοχής του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί γι'αυτήν τον κύριο ύφαλο και το κακό προηγούμενο που διαψεύδει εμπράκτως κάθε ισχυρισμό της περί δήθεν ανθρωπιστικής βοήθειας υπέρ οποιουδήποτε λαού που αδικείται, αποφάσισε δήθεν να προασπίσει τα δικαιώματα του παλαιστινιακού πληθυσμού της Γάζας, παρά το ότι επί δεκαετίες δρούσε εναντίον του -εμμέσως πλην σαφώς. 

Βασικό πρόβλημα της Τουρκίας ήταν η εδώ και δεκαετίες σταθερή συμμαχία της με το Ισραήλ, η οποία αναπτύχθηκε σε όλους τους τομείς, με τις ευλογίες των Ηνωμένων Πολιτειών. Από την άλλη όμως, η ενεργειακή αυτάρκεια που υπόσχονται τα κοιτάσματα στην περιοχή, εκ των πραγμάτων ανάγκασε την Άγκυρα να επιλέξει να διαγράψει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και να αναζητήσει εναλλακτικές στην Μέση Ανατολή, τονίζοντας ξαφνικά προς τις αραβικές χώρες το ισλαμιστικό και νεο-οθωμανικό της προφίλ και εκμεταλλευόμενη την σταθερή της συμμαχία με τη Δύση και το ΝΑΤΟ.

Τα γεγονότα απέδειξαν ότι η ρήξη των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων δεν αποτέλεσε ισραηλινή απόφαση, αφού τα διπλωματικά τελεσμένα έδειχναν να ξαφνιάζουν την Ιερουσαλήμ και την ισραηλινή κοινή γνώμη, με αποκορύφωμα το καλοκαίρι του 2011, όταν οι διπλωματικές σχέσεις υποβαθμίσθηκαν με πρωτοβουλία της Άγκυρας και ισραηλινοί πολίτες βρέθηκαν να εξευτελίζονται απρόκλητα από τούρκους αστυνομικούς στο διεθνές αεροδρόμο της Κωνσταντινούπολης.

Έτσι, προτού η Άγκυρα προλάβει να κατασκευάσει θερμό επεισόδιο στα διεθνή ύδατα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προφασιζόμενη τον όψιμο ανθρωπισμό της προς τον παλαιστινιακό λαό, θέλοντας ακόμα μια φορά να παραπλανήσει τη διεθνή κοινή γνώμη και τους απανταχού αγνούς ακτιβιστές, η Κυπριακή Δημοκρατία με τη στήριξη τόσο της Ελλάδας όσο και του Ισραήλ, άρχισε τις έρευνες στο Οικόπεδο 12 της δικής της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης κατά τρόπο αιφνιδιαστικό την 19η Σεπτεμβρίου 2011, δηλαδή ένα δεκαήμερο πριν από την 1η Οκτωβρίου -ημέρα που είχε αρχικά ανακοινωθεί. 

Και κάπως έτσι, οι συμμαχίες στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο άλλαξαν άρδην εν μέσω ευρέων και ποικίλων πολιτειακών ανακατατάξεων στον αραβικό κόσμο, που ακόμα δεν έχουν σχηματοποιηθεί οριστικά.

Από ισραηλινής πλευράς, η αντικατάσταση της έως τώρα σταθερής γεωστρατηγικής συμμαχίας με την Τουρκία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για το Ισραήλ, η Άγκυρα αποτέλεσε επί δυόμιση δεκαετίες το μοναδικό περιφερειακό 'μαξιλάρι' σε ένα περιβάλλον ξεκάθαρα εχθρικό από κάθε άποψη. Όλες αυτές τις δεκαετίες είχαν αναπτυχθεί όχι μόνο ισχυρές οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες, αλλά παράλληλα δημιουργήθηκε ένα πολύ ισχυρό ακαδημαϊκό υπόβαθρο που υποστήριζε αυτή τη συμμαχία. Αμέτρητα κοινά ερευνητικά προγράμματα επί δεκαετίες στήριζαν με επιχειρήματα τις πολιτικές επιλογές των εκάστοτε ισραηλινών και τουρκικών κυβερνήσεων και στρατιωτικών επιτελείων. 

Ενδεικτικό γεγονός αυτού του φιλοτουρκικού 'μονοπωλείου' στον ισραηλινό ακαδημαϊκό χώρο ήταν η παντελής απουσία πολιτικής ανάλυσης της τουρκικής μεταστροφής μετά τα γεγονότα του Mavi Marmara, τον Μάιο του 2010. Η ισραηλινή τηλεόραση εκείνες τις μέρες μετέδιδε τα γεγονότα σχεδόν ασχολίαστα, αναπαράγοντας τις ανακοινώσεις της Άγκυρας και του Υπουργού Εξωτερικών Λίμπερμαν, χωρίς να υπάρχει ούτε ένας ειδικός από τον ισραηλινό ακαδημαϊκό χώρο να εξηγήσει 'γιατί άραγε συμβαίνουν ξαφνικά όλα αυτά'. Γεγονός καθόλου τυχαίο, αφού η ακαδημαϊκή ελίτ και τα πολλαπλά ερευνητικά ινστιτούτα της χώρας είχαν καταλήξει ομόφωνα και ξεκάθαρα ότι η Τουρκία αποτελούσε την μόνη δυνατή και αξιόπιστη σύμμαχο του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή.

Έναν χρόνο μετά τα γεγονότα του Mavi Marmara και επ'ευκαιρία της δημοσίευσης της συμπερασμάτων της ειδικής εξεταστικής επιτροπής του ΟΗΕ που δικαίωσε εν μέρει τα αιτήματα της Τουρκίας, αναγνωρίζοντας όμως τον θαλάσσιο αποκλεισμό της Γάζας εκ μέρους του Ισραήλ ως καθ'όλα νόμιμο, τα Ισραηλινά ΜΜΕ άρχισαν πλέον και αυτά να αμφισβητούν ανοιχτά τις μέχρι πρότινος έγκυρες ακαδημαϊκές φωνές που καλούσαν καθ'όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα την κυβέρνηση της χώρας να γίνει περισσότερο διαλλακτική στις απαιτήσεις της Άγκυρας και να μην διαταρράξει τις σχέσεις της με τον καλύτερο περιφερειακό της σύμμαχο.

Έτσι, το καλοκαίρι του 2011 θα μείνει στην ιστορία των ισραηλινών ΜΜΕ ως το πιο 'αντιτουρκικό' όλων των εποχών. Ευρείες ήταν οι αναφορές στο Ολοκαύτωμα των Αρμενίων, παραλληλίζοντάς το με το αντίστοιχο εβραϊκό. Ολοένα και περισσότερα άρθρα αναφέρονταν στον κουρδικό απελευθερωτικό αγώνα, τονίζοντας τις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του κουρδικού πληθυσμού στην Νοτιοανατολική Τουρκία και στο Βόρειο Ιράκ. 

Όσον αφορά την Κύπρο όμως, η μέχρι τώρα ισραηλινή θέση σε σχέση με τη συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή του νησιού δεν έδειχνε να εκφράζεται σε εξίσου αντιτουρκικούς τόνους.

Παρά τις κατά καιρούς τουρκικές πιέσεις να αναγνωρίσει το Ισραήλ το Τουρκοκυπριακό παράνομο κρατικό μόρφωμα, η ισραηλινή κυβέρνηση ουδέποτε το έπραξε. Η Ιερουσαλήμ δεν ήθελε να διαταρράξει τις σχέσεις της με την μοναδική γειτονική χώρα που δεν είχε έρθει ποτέ σε σύγκρουση, ούτε ήθελε να μειώσει ακόμα περισσότερο τις πιθανότητες σύσφιγξης των σχέσεών της με την Αθήνα, όσο λίγες και αν ήταν αυτές κατά το παρελθόν. Το ισραηλινό υπουργείο εξωτερικών επανειλημμένως κατά το παρελθόν, απευθυνόμενο σε ισραηλινούς επενδυτές και επιχειρηματίες, τόνισε κατά καιρούς με ανακοινώσεις του ότι η αγορά ακίνητης περιουσίας στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι παράνομη, και επομένως επιχειρηματικά επισφαλής.

Όμως, όλα τα χρόνια από το 1974 και εντεύθεν, τα ισραηλινά ΜΜΕ έδειχναν να υιοθετούν την άποψη της τουρκικής θεώρησης σχετικά με την Κύπρο : ότι δηλαδή υπάρχουν δήθεν δύο κρατικές οντότητες στο νησί. 

Ἐτσι, κατά την προφανώς πεπλανημένη ισραηλινή δημοσιογραφική γλώσσα όλα αυτά τα χρόνια υπάρχει από τη μια η "Ελληνική Κύπρος" και από την άλλη η αντίστοιχη "Τουρκική Κύπρος". 

Η παράνομη τουρκική κατοχή στο νησί μετονομαζόταν απλώς σε 'τουρκική προέλαση', σαν να επρόκειτο για ένα απόλυτα δικαιολογημένο φυσικό επόμενο. 

Εκπρόσωποι της ισραηλινής ακαδημαϊκής ελίτ έτειναν να δικαιολογούν εμμέσως πλην σαφώς την τουρκική παρουσία στο νησί, εκφράζοντας πάντοτε τη λύπη τους για τις συνεχόμενες αποτυχημένες προσπάθειες για την επανένωση του νησιού, αποφεύγοντας τεχνηέντως να χρησιμοποιήσουν την τόσο απλή και σύντομη φράση : "Τουρκική Κατοχή".

Κι όσο για τη λέξη  "Ψευδοκράτος" : 

στην εβραϊκή γλώσσα, αυτή η λέξη δεν υπάρχει.

Η ιδιότυπη αυτή 'μάχη λέξεων' όσον αφορά το Κυπριακό Πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα έντονη στα ισραηλινά δελτία ειδήσεων, στον Τύπο, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση της χώρας το καλοκαίρι του 2011. Αποτέλεσμα : οι ισραηλινοί σχολιαστές έχουν σήμερα χωριστεί σε δύο παρατάξεις -στην φιλοκυπριακή από τη μια, και στην φιλοτουρκική από την άλλη.

Περιέργως, στην φιλοτουρκική πλευρά ανήκουν οι λεγόμενες αντιπολιτευόμενες σήμερα, 'αριστερές-φιλειρηνικές φωνές', οι οποίες αν και καταδικάζουν την ισραηλινή πολιτική στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα, δείχνουν να βάζουν 'νερό στο κρασί τους' ως προς την αντίστοιχη τουρκική κατοχή στην Κύπρο, βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα τη στρατηγική σημασία που έχει η Τουρκία για το Ισραήλ.

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της τάσης ήταν το αμέριστα φιλοτουρκικό οδοιπορικό στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας του γνωστού δημοσιογράφου Tzvi Barel, που υιοθέτησε εξ ολοκλήρου την καθαρά διχαστική και ιστορικά διαστρεβλωτική ρητορική του Ψευδοκράτους και  δημοσιεύθηκε στις 5.8.2011 στην αντιπολιτευόμενη  εφημερίδα Ha'Aretz.

Από την άλλη, οι φιλοκυβερνητικές φωνές της ισραηλινής κυβερνώσας δεξιάς, υπεραμύνονταν τις ελληνοκυπριακές θέσεις -χωρίς όμως να έχουν την ακαδημαϊκή κάλυψη των ειδικών πολιτικών αναλυτών, που πιθανώς βρίσκονται ακόμα εγκλωβισμένοι στα ακριβοπληρωμένα κοινά τουρκοϊσραηλινά ερευνητικά προγράμματα. 

Είναι  όμως χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και στα ισραηλινά δημοσιεύματα, που διάκεινται άκρως θετικά προς την Κυπριακή Δημοκρατία, χρησιμοποιείται ακόμα η συνεχώς επαναλαμβανόμενη ανιστόρητη ορολογία : "Τουρκική Κύπρος" (αντί για Ψευδοκράτος) ή "Τουρκική Προέλαση" (αντί για 'παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή'). 

Και όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ οι σχέσεις των δύο χωρών διάγουν την καλύτερη εποχή της ιστορίας τους.

Αν και δεν ήταν αναμενόμενο, εκτός από την έναρξη των ερευνών για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στο Οικόπεδο 12 της Κυπριακής ΑΟΖ, η 19η Σεπτεμβρίου 2011 δεν αποκλείεται να μείνει στην ιστορία της ισραηλινής δημοσιογραφίας αναφορικά στον τρόπο που προσεγγίζει την Κυπριακή πραγματικότητα. 

Κι όλα αυτά, χάρη στην προσθήκη μιας μικρής λέξης που δημοσιεύθηκε εκείνη τη μέρα στο φύλλο της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Israel Hayom: 

εφημερίδα Israel Hayom, 19.9.2011

Το δημοσίευμα αυτό αναφέρεται στις δηλώσεις που έκανε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, σύμφωνα με τις οποίες η Τουρκία προτίθεται να παγώσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον η Κυπριακή Δημοκρατία θα αναλάβει την Προεδρία της Ε.Ε. κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2012. 

Η Israel Hayom επικαλείται συνέντευξη του Αντιπροέδρου της Τουρκικής Κυβέρνησης Μπασίρ Αταλάυ "που έδωσε σε ραδιοφωνικό σταθμό στο κατεχόμενο τουρκικό τμήμα της Κύπρου". Και η λέξη σε κόκκινο κύκλο δεν είναι άλλη από το επίθετο "κατεχόμενο".  

Αν δεν είναι η πρώτη φορά που ο ισραηλινός Τύπος χρησιμοποιεί αυτό το επίθετο για τις κατεχόμενες βόρειες επαρχίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, σίγουρα είναι μία από τις εξαιρετικά ..πολύ σπάνιες και δυστυχώς, μετρημένες στα δάχτυλα της μίας χειρός.

Όλα δείχνουν ότι η θεαματική προσέγγιση των δύο χωρών που εκδηλώθηκε έντονα το καλοκαίρι του 2011 δεν είναι απλώς μια ευκαιριακή συγκυρία. Η ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στις γειτνιάζουσες αποκλειστικές οικονομικές τους ζώνες αποτελεί την αιτία αλλά και την αφορμή για έναν ενεργειακό 'γάμο' που στην χειρότερη των περιπτώσεων θα κρατήσει μισό αιώνα από την ημέρα που θα πραγματοποιηθεί η πρώτη διύληση των υδρογονανθράκων της Κυπριακής ΑΟΖ.

Παρ'όλ'αυτά, η οικονομική συνεργασία ανάμεσα σε δύο χώρες δεν είναι δυνατόν να ευοδωθεί χωρίς την αμοιβαία ενημέρωση και κατανόηση των προβλημάτων που καθεμιά τους αντιμετωπίζει. Και η σωστή και αντικειμενική ενημέρωση της ισραηλινής κοινής γνώμης για το τι ακριβώς συμβαίνει στο γειτονικό νησί που απέχει μόνο 25 λεπτά πτήσης από το διεθνές αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να κτισθεί βήμα-βήμα κοινό πεδίο συνεννόησης, όχι μόνο ανάμεσα στις κυβερνήσεις αλλά και ανάμεσα στους λαούς. 

Και οι λέξεις, όσο μικρές και να είναι, έχουν τη δική τους πολύ μεγάλη σημασία, ειδικά όταν στο Ισραήλ έχουν προηγηθεί δεκαετίες φιλοτουρκικής παραπληροφόρησης και διαστρέβλωσης της ιστορικής πραγματικότητας, και δη δια στόματος έγκυρων πολιτικών αναλυτών της χώρας.