"Ortadoğu" όπως .."Μέση Ανατολή"

Το ρεσιτάλ της τουρκικής διπλωματίας συνεχίζεται στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αφού πλέον άρχισαν να διαφαίνονται καθαρά στην πράξη και 'επί χάρτου' οι προθέσεις και οι στόχοι της Άγκυρας. Έτσι, μέσα σε λίγες μόλις μέρες μετά τα τραγικά γεγονότα της 31ης Μαϊου στην ανοιχτή θάλασσα και το αιματηρό τέλος της νηοπομπής που διοργανώθηκε κατά κύριο λόγο από την τουρκική βακουφική μη κυβερνητική οργάνωση İHH προς τη Γάζα, η Άγκυρα με γρήγορες και πολύπλευρες κινήσεις κατάφερε να χαράξει τη δική της γραμμή σε αυτό που τώρα ονομάζει 'φυσικό της χώρο': αυτόν των μουσουλμανικών χωρών της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα, επέλεξε να σπάσει την πολύπλευρη συμμαχία της με το Ισραήλ, που φέρεται να είναι εγκλωβισμένο όσο ποτέ από μία άκαιρα ακραία κυβέρνηση, μη αντιλαμβανόμενη ακόμα ότι η τουρκική μακροπρόθεσμη μεσανατολική της πορεία δεν συμβαδίζει πια με τις επιδιώξεις της Ιερουσαλήμ. 

Η τουρκική διπλωματία τόνισε τις θρησκευτικές και οθωμανικές της καταβολές σε όλα τα διεθνή fora που διατηρεί σήμερα προνομιούχο θέση, με πρώτο και καλύτερο τον Οργανισμό της Συνδιάσκεψης της Ισλαμικών Κρατών αφ' ενός και αφ' ετέρου τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του οποίου διατηρεί την ιδιότητα του μη-μόνιμου μέλους από το 2009 έως και το τέλος του 2010 -μία ιδιότητα που με κάνεναν τρόπο η Άγκυρα δεν θα ήταν λογικό να αφήσει ανεκμετάλλευτη-

Και μέσα σε όλον αυτόν τον κυκεώνα που δημιούργησε η αλλαγή των περιφερειακών ισορροπιών, η τουρκική πλευρά κάνει ό,τι μπορεί για να κερδίσει πόντους, διαφυλάσσοντας τα κεκτημένα της στην περιοχή.

Η τελευταία διπλωματική επιτυχία της Τουρκίας διαδραματίσθηκε την περασμένη Πέμπτη, 10 Ιουνίου 2010, όταν μετά το πέρας των εργασιών του ΤουρκοΑραβικού Οικονομικού Φόρουμ στην Κωνσταντινούπολη, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Τουρκίας, της Συρίας, του Λιβάνου και της Ιορδανίας αποφάσισαν τη δημιουργία κοινής ζώνης ελευθέρων συναλλαγών.

Έτσι, εμπορεύματα και υπηρεσίες θα διακινούνται ελεύθερα ανάμεσα στις συμβαλλόμενες χώρες, θα αρθούν άμεσα οι θεωρήσεις εισόδου-εξόδου από και προς τις χώρες αυτές και θα δημιουργηθεί ένας κοινός γεωγραφικός χώρος διακίνησης εμπορευμάτων, προσώπων και υπηρεσιών. Τα τουρκικά ΜΜΕ αναγόρευσαν το γεγονός ως την απαρχή μίας προσομοίωσης του νομικού καθεστώτος της πάλαι ποτε επιτυχημένης Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας των περασμένων δεκαετιών στο μεσανατολικό οικονομικό γίγνεσθαι, αφού , όπως αποφασίσθηκε, η τελωνειακή αυτή ένωση θα είναι ανοιχτή και για άλλες ομοιογενείς και φιλικές μουσουλμανικές χώρες της περιοχής. 

Δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε η δημιουργία ενός οικονομικού συνασπισμού στη Μέση Ανατολή με πολιτικές προεκτάσεις. Το πρώτο πείραμα 'ένωσης' ήταν η 'Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία' που είχαν συστήσει στα τέλη της δεκαετία του '50 η νασερική Αίγυπτος και η Συρία , ένα πείραμα που έπεσε πολύ γρήγορα στο κενό λόγω της διαφορετικής μπααθικής θεώρησης της τότε αραβικής πολιτικής πραγματικότητας.

Το δεύτερο εγχείρημα τελωνειακής ένωσης που ακόμα δείχνει να επιβιώνει και να αποδίδει καρπούς και στον πολιτικό τομέα, είναι το Συμβούλιο Συνεργασίας των Χωρών του Αραβικού Κόλπου, στο οποίο συμμετέχουν η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Μπαχρέην, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ και το Ομάν. Μέχρι πρότινος μάλιστα, προωθείτο  και η δημιουργία κοινού νομίσματος του Αραβικού Κόλπου κατά τα πρότυπα του ευρώ, άγνωστο όμως είναι κατά πόσον κάτι τέτοιο τελικά θα πραγματοποιηθεί όχι μόνο λόγω των διεθνών οικονομικών εξελίξεων αλλά και λόγω της οικονομικής δυστοκίας που αντιμετώπισε πρόσφατα το Ντουμπάι. 

Με την ιστορικά πρώτη τουρκοαραβική τελωνειακή ένωση που αποφασίσθηκε την εβδομάδα που μάς πέρασε στην Κωνσταντινούπολη ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο, όχι τόσο στην οικονομική πραγματικότητα της Μέσης Ανατολής όσο κυρίως στην παγίωση της νεο-οθωμανικού τύπου τουρκοαραβικής προσέγγισης, η οποία -τουλάχιστον υπό τις παρούσες συνθήκες- δείχνει να πληροί βασικές προϋποθέσεις μακροημέρευσης.

Ίσως αρχικά να ακούγεται παράδοξο, όμως η αλήθεια είναι ότι η 'επίσημη θέσπιση' τελωνειακής ένωσης ανάμεσα στην Τουρκία, στη Συρία και στην Ιορδανία θα ήταν μάλλον περιττή. 

Η τουρκική οικονομία τα τελευταία χρόνια διανύει τη δική της 'Αναγέννηση'. Τα τουρκικά καταναλωτικά προϊόντα με το χαμηλό τους κόστος, με την ανεκτή για τα τοπικά δεδομένα τεχνολογική τους απόδοση και με την έξυπνη τακτική προώθησής τους έχοντας ως βασικό target group την ανερχόμενη οικονομικά αστική τάξη των υποδεέστερων οικονομικά γειτονικών αραβικών κρατών, κατάφεραν να επικρατήσουν και να δώσουν μια ποιοτική και οικονομικά προσιτή εναλλακτική λύση στο μέσο αραβικό νοικοκυριό, που δεν θα μπορούσε να αποκτήσει τα πολύ ακριβότερα ευρωπαϊκά και αμερικανικά καταναλωτικά προϊόντα.

Δεν θα ξεχάσω όταν πριν δυο χρόνια βρέθηκα στο Αμμάν της Ιορδανίας και περιδιαβαίνοντας τα ράφια των σούπερ μάρκετ, μού δημιουργόταν η ψευδαίσθηση ότι μάλλον βρισκόμουν σε ..τουρκικό περίπτερο κάποιας διεθνούς εμπορικής έκθεσης. Οι τιμές κάθε είδους τουρκικών προϊόντων, από τσίχλες και μπισκότα έως τηλεοράσεις, ηλεκτρκές κουζίνες, ψυγεία και λάπτοπ, ήταν πραγματικά ασυναγώνιστες. Η τουρκική διεισδυτικότητα στις αραβικές αγορές αποτελεί καθημερινή πλέον πραγματικότητα, χωρίς να χρειαζόταν να θεσπισθεί κάποια 'τελωνειακή ένωση'.

Από την άλλη, αποτελεί αφελή ψευδαίσθηση η πιθανότητα να ...κατακλύσουν την τουρκική αγορά ορδές προϊόντων ..Συρίας, Λιβάνου ή Ιορδανίας, γεγονός το οποίο οι άραβες επιχειρηματίες των χωρών αυτών γνωρίζουν ήδη πολύ καλά.  

ΒΕΚΟ όπως... SONY

VESTEL όπως... BOSCH

COLA TURKA όπως... COCA COLA

Η νεοσυσταθείσα τελωνειακή ένωση Τουρκίας-Συρίας-Λιβάνου και Ιορδανίας στην ουσία επισφραγίζει τον πολιτικό άξονα που η Άγκυρα επιχειρεί να δημιουργήσει στην έτσι κι αλλιώς ρευστή Μέση Ανατολή, μετά την επεισοδιακή διάλυση της ιδιότυπης συμμαχίας Ισραήλ-Τουρκίας.

Τα οφέλη τόσο της Τουρκίας όσο και των αραβικών χωρών που επέλεξαν προς το παρόν να συμβαδίσουν με τον Νεο-οθωμανισμό είναι ποικίλα, τα οποία είναι χρήσιμο να τα δούμε αναλυτικότερα:  

Έτσι, η Τουρκία διασφαλίζει τη συνεργασία της άλλοτε ψυχρής έως εχθρικής Συρίας ως προς τον έλεγχο του κοινού εχθρού της Δαμασκού και της Άγκυρας, που δεν είναι άλλος από το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα.

Αντίστοιχα, η Συρία, ακολουθώντας την τακτική του γειτονικού της Ιράν, επιδιώκει να επωφεληθεί από τη διεισδυτικότητα της Άγκυρας στη Δύση και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να αποβάλλει επιτέλους από πάνω της τη 'ρετσινιά' της χώρας-μέλους του Άξονα του Κακού, όπως χαρακτηριστικά και επανειλημμένως κατηγορείται μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. 

Η Ιορδανία, που υποχρεούται να επιβιώνει και να διατηρεί μετριοπαθή στάση εν μέσω δυνατών γειτόνων, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, της πληθυσμιακής της σύνθεσης αλλά και λόγω των διπλωματικών σχέσεων που διατηρεί με το Ισραήλ, βρίσκει την νεο-οθωμανική λύση ως την πλέον συμφέρουσα διπλωματική διέξοδο, τουλάχιστον στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Έτσι, η ιορδανική πολιτική ηγεσία, ακολουθώντας το άρμα της νεο-ισλαμικής Τουρκίας, 'δανείζεται' -σε ελεγχόμενες πάντα δόσεις- την έντονα φιλοπαλαιστινιακή μεταστροφή του Ερντογάν, ικανοποιώντας το εξίσου έντονα φιλοπαλαιστινιακό και νεο-ισλαμιστικό λαϊκό αίσθημα στο εσωτερικό της, με σκοπό να διασκεδασθούν οι διαφορές ανάμεσα στην φιλοβασιλική ελίτ και στο αντιβασιλικό στην ουσία του Πολιτικό Ισλάμ της χώρας.

Αντίστοιχα, η Τουρκία δημιουργεί τις οικονομικές προϋποθέσεις περαιτέρω διείσδυσής της στον τομέα της ιορδανικής αγοράς παροχής υπηρεσιών, ανταγωνιζόμενη την αντίστοιχη παρουσία των αραβικών κρατών του Κόλπου.

Ο Λίβανος, ο οποίος διατηρεί στενές εμπορικές σχέσεις τόσο με την 'μητροπολιτική'  Γαλλία όσο και με την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία στις δύσκολες ώρες διασφάλισε επί μακρόν το λιβανικό μεγάλο κεφάλαιο, θεώρησε την νεο-οθωμανική λύση όχι τόσο ως μέσο ενίσχυσης των παραδοσιακά 'άχρωμων' τουρκολιβανικών σχέσεων, όσο περισσότερο  ως την ιδεώδη αφορμή επαναπροσέγγισής του με την άλλοτε κατέχουσα και μόνιμα απειλητική Συρία. Άλλωστε, είναι ακόμα νωπές οι 'πληγές' του Λιβάνου λόγω της πολυετούς συριακής κατοχής αλλά και της συριακής εμπνεύσεως δολοφονίας του πατέρα του νυν Προέδρου του. Η τουρκική αφορμή οικονομικής συμφιλίωσης με τη μορφή αυτής της 'τελωνειακής ένωσης', δημιουργεί προϋποθέσεις σταθερότητας των λιβανοσυριακών συνόρων, τουλάχιστον προς το παρόν.

Αντίστοιχα, η Τουρκία δημιουργεί τις προϋποθέσεις 'φιλοξενίας' των λιβανικών κεφαλαίων σε τουρκικές τράπεζες -ή ακόμα καλύτερα- σε υποκαταστήματα τουρκικών τραπεζών που λειτουργούν στο Ψευδοκράτος της Κύπρου, οι κατεχόμενες ακτές της οποίας απέχουν μόλις ..μισή ώρα από το λιμάνι της Βηρυτού. Άλλωστε, η διεθνής τραπεζική απομόνωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στο Ψευδοκράτος αποτελεί εγγύηση ασφαλούς 'ξεπλύματος κεφαλαίων΄, γεγονός το οποίο στη 'διάφανη' Ευρωζώνη που ανήκει η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι δυνατόν πια να πραγματοποιηθεί. Και δεν ήταν καθόλου τυχαία η πολυήμερη παραμονή του τουρκοκυπρίου ψευδοΠροέδρου Ντερβίς Έρογλου στην Τουρκία, όσο χρόνο διαρκούσαν οι εργασίες του Τουρκοαραβικού Φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας, δεδομένου ότι το βασικό πρόβλημα του Ψευδοκράτους σήμερα δεν είναι βέβαια η συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή και η στασιμότητα των ενδοκοινοτικών συνομιλιών, αλλά το συνεχιζόμενο εις βάρος του διεθνές εμπάργκο και ο αποκλεισμός των λιμανιών που λειτουργούν στα κατεχόμενα κυπριακά εδάφη του Βορρά.

Μία εβδομάδα λοιπόν ήταν υπεραρκετή για να διαμορφωθεί μία 'νέα' Μέση Ανατολή, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των τουρκικών επιδιώξεων. Και όλα αυτά συμβαίνουν, ενόσω η ευρωπαϊκή και αμερικανική διπλωματία στην κυριολεξία 'κρέμονται από τα λόγια' του Ερντογάν, ο οποίος βέβαια διαμηνύει ότι η Τουρκία 'δεν στρέφεται στην Ανατολή για να απορρίψει τη Δύση'.

Ο τούρκος Πρωθυπουργός υπήρξε απόλυτα ειλικρινής. Η Τουρκία δεν έχει κανέναν λόγο να απορρίψει προτάσεις συνεργασίας της Δύσης, αφού αναβάθμισε μόνη της το ρόλο της σε μία περιοχή τόσο προβληματική αλλά και τόσο σημαντική για τους δυτικούς. 

Η Τουρκία δεν 'αρνείται' λοιπόν τη Δύση.

Απλώς, 'επέστρεψε' εκεί όπου ούτως ή άλλως ανήκε:

στις παλιές-καλές Οθωμανικές ρίζες της.

..κι όποιος Δυτικός ψάχνει στην Άγκυρα για 'Μεγάλο Ασθενή',

(τουλάχιστον για την ώρα) μάλλον ματαιοπονεί..  

AKBANK όπως... HSBC

.