σκηνοθετώντας τον Xρόνο

Θα με θεωρήσετε απαίδευτο και απολίτιστο, ίσως ακόμα και αγενή.

Και όλα αυτά μαζί, θα μού τα καταλογίσετε ειδικά σήμερα. 

Μια μέρα που βάζω στοίχημα πως όλοι -ακόμα και όσοι κοιμόντουσαν στην καρέκλα μέχρι να τελειώσει κάποιο από τα αργά πλάνα κάποιας από τις ταινίες του Αγγελόπουλου- θα δηλώνουν λάτρεις του πράγματι διασημότερου έλληνα σκηνοθέτη των νεωτέρων χρόνων.

Κι εγώ συγκινήθηκα όταν έμαθα τον ξαφνικό του θάνατο. Επειδή όμως θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας, ομολογώ πως σε μένα -τον μέσο και εν πολλοίς κινηματογραφικά απαίδευτο θεατή- οι ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου δεν θα μού λείψουν.

Εξαιρετικά χρονοβόρα πλάνα. Μεγάλες παύσεις στους διαλόγους. Αργή κίνηση σε όλα. Ναι, θα το παραδεχτώ : όλα αυτά με απωθούσαν. Όσες φορές προσπάθησα να τον προσεγγίσω, αναρωτιόμουν γιατί θα πρέπει να πλατυάζει κανείς τόσο πολύ όταν θέλει να πει πράγματα απλά. Έχω την αίσθηση πως την ίδια εντύπωση μοιράζεται χρόνια τώρα μεγάλη μερίδα κοινού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό -κι ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας-.
Δεν θα μπορούσε άλλωστε να κάνει κι αλλιώς, αφού ακόμα και ο ίδιος το παραδεχόταν : Ο Χρόνος κατά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο είχε τη δική του ιδιαίτερη διάρκεια, παράλληλα όμως είχε και τη δική του ιδιαίτερη σημασία.

 

Από την άλλη, είμαι σίγουρος ότι αυτό που ειλικρινά θα μού λείψει από τον Αγγελόπουλο είναι η προσέγγισή του ως προς τον τρόπο που πραγματευόταν την Ελλάδα και τις δύσκολες περιόδους που πέρασε κατά το παρελθόν. 

Μια προσέγγιση ευαίσθητη, ποιητική, γεμάτη με τόνους ομιχλώδεις και μυστηριακούς. Η θεματολογία αλλά και ο τρόπος της κινηματογραφικής του γραφής παρέπεμπαν σε μία ενδελεχή προσπάθεια οπτικής καταγραφής ξεχασμένων λεπτομερειών. Γεγονότα που όταν συνέβαιναν σε πραγματικό χρόνο, κάθε άλλο παρά ποιητικά ήταν. Όταν όμως ο καιρός είχε πια περάσει, τότε όλα τα δύσκολα με κάποιο μαγικό τρόπο αποκρυσταλλώνονται, γίνονται αντικείμενο αναπώλησης, μετασχηματίζονται και είναι μοιραίο να καταγραφούν σε νέα, διαφορετική διάσταση. 

Κατά τρόπο ανεπαίσθητο, η ομίχλη και η καταχνιά μετατρέπονται σε ρομαντικές αδρές γραμμές κάποιας ξεχασμένης γκραβούρας. Και αυτός ο αργός τρόπος αποτύπωσης της εικόνας, της δράσης και της πλοκής έδινε την εντύπωση της επίπονης προσπάθειας για μια πιστή αναπαραγωγή κάποιων μακρυνών, ξεχασμένων αναμνήσεων. 

Ένα εγχείρημα πανδύσκολο για έναν σκηνοθέτη, πλην όμως ακόμα πιο δύσκολο για τον μέσο θεατή που είχε κληθεί να ακολουθήσει τα αργά -αλλά και συνάμα γρήγορα- βήματα των εκάστοτε χαρακτήρων.

ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μιλάει για τον χρόνο

Θα μού λείψει ο Αγγελόπουλος για την εμμονή του στο δικό του στυλ. 

Δεν μπορώ να φανταστώ ότι δεν θα είχε ακούσει στο στενό του περιβάλλον τις πλείστες ενστάσεις ή έστω απορίες σχετικά με το πώς αντιλαμβάνεται τον χρόνο εκείνος και το πώς αντιλαμβάνονται τον χρόνο όσοι βλέπουν τις ταινίες του. Πιστεύω ακράδαντα ότι η εμμονή στο δικό του χρονόμετρο αποτέλεσε συνειδητή επιλογή και άποψη. Και ως ιδιαίτερη άποψη, είναι καθ'όλα σεβαστή. Μία άποψη πολυβραβευμένη, γεγονός που κατέστησε τον Αγγελόπουλο έναν σκηνοθέτη που για πολλά χρόνια θα αποτελεί σημείο αναφοράς, και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο.

Η ζωή τού χαμογέλασε και τού χάρισε αναγνώριση και μια λαμπρή καριέρα στον τομέα που αγάπησε. Με τον ξαφνικό του θάνατο όμως, έχω την εντύπωση πως η ίδια η ζωή αποφάσισε άγαρμπα να τού επιβάλει εκείνη πια τους δικούς της ρυθμούς. 

Το τελευταίο πλάνο της ζωής του Θόδωρου Αγγελόπουλου διήρκησε εξαιρετικά λίγο. Και η απώλειά του εμένα με αφήνει ακόμα μια φορά με μία ακόμη απορία: 

Πώς άραγε θα αποφάσιζε στο μέλλον να αποτυπώσει κινηματογραφικά τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα ; 

Θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον.