14 Δεκ 2011

μια ιστορία, μια εκκλησία, μια συναυλία..

Κάθε εκκλησία έχει τη δική της ιδιαίτερη ιστορία. 
Κι εγώ μεγαλώνοντας, αρχίζω πια να πιστεύω πως καθένας από μάς έχει τη δική του 'ιδιαίτερη' εκκλησία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πάει συχνά σ'αυτήν ή ότι νηστεύει και μεταλαμβάνει τακτικά, ή ακόμα και αν δηλώνει πως 'πιστεύει' ή 'δεν πιστεύει'. Τι είναι όμως αυτό που κάνει μια εκκλησία να είναι 'η δικιά μας' εκκλησία και όχι μια οποιαδήποτε άλλη; 

Τι να σάς πω..
Στη δική μου περίπτωση, υπεύθυνες γι'αυτό είναι αποκλειστικά
οι αναμνήσεις μου.


Ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού στο κέντρο της Ρόδου είναι η πρώτη εκκλησία που είδα στη ζωή μου. Τεράστια, ψηλοτάβανη, επιβλητική, δίπλα στη θάλασσα, πολύ διαφορετική από όλες τις άλλες και πολύ κοντά στο σπίτι που μεγάλωσα. Εκεί θυμάμαι ότι είχα μεταλάβει για πρώτη φορά, όταν η γιαγιά μου με είχε πάει κάποια Κυριακή. Εκεί συνειδητοποίησα ότι ..δεν καταλάβαινα τα ελληνικά που έλεγε ο παπάς και οι ψάλτες. Εκεί έκανα επανάληψη στη γραμματική και στο συντακτικό των Αρχαίων Ελληνικών, διαβάζοντας τη Σύνοψη τα Χριστούγεννα πριν τις πανελλαδικές εξετάσεις. Εκεί είχα συγκινηθεί για πρώτη φορά σαν παιδάκι με τα σβησμένα φώτα και τον Εσταυρωμένο. Εκεί παντρεύτηκαν οι γονείς μου. Από εκεί αποχαιρέτησα και ξεπροβόδησα πολύ αγαπημένους ανθρώπους που δυστυχώς έφυγαν από κοντά μου, είτε πλήρεις ημερών είτε πολύ πρόωρα. 
Και έτσι πλέον έχω αποφασίσει ότι η Εκκλησία του Ευαγγελισμού..
..είναι η 'δικιά μου'.

Άσχετα όμως με το τι συνδέει εμένα με τη μεγαλύτερη εκκλησία του νησιού, ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, είναι έτσι κι αλλιώς μία ιδιαίτερη εκκλησία για πολλούς άλλους λόγους. Μία εκκλησία που μόνο στη Ρόδο θα μπορούσε να υπάρχει και πουθενά αλλού. 

Γι'αυτό, μη γελιέστε : 
Το Ιερό της, που δεν κοιτά στην Ανατολή - δεν συνέβη κατά λάθος.  


ο Ι.Ν. Ευαγγελισμού κατά την Ιταλική Κατοχή, ως San Giovanni

Ύστερα από αρχαιολογικές ανασκαφές που είχαν πραγματοποιήσει στο σημερινό κέντρο της πόλης της Ρόδου οι Ιταλικές κατοχικές αρχές στα τέλη της δεκαετίας του 1920, εικάσθηκε ότι στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ο Ευαγγελισμός είχε κτισθεί από τους Ιππότες ένας Καθολικός Ιερός Ναός που ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή -ένας ναός που καταστράφηκε το 1856, επειδή το υπόγειό του χρησιμοποιείτο ως αποθήκη πυρομαχικών-
Με αυτήν την αφορμή, οι Ιταλοί κατακτητές αποφάσισαν να ανοικοδομήσουν ξανά την εκκλησία των Ευρωπαίων Ιπποτών και την εγκαινίασαν το φθινόπωρο του 1930. 

Απόφαση συνεπέστατη με την ιταλική ιδεολογική βάση προκειμένου να 'αιτιολογείται' η κατοχή της Δωδεκανήσου : Οι Ιταλοί πρόβαλαν ότι η στρατιωτική κατοχή των νησιών μας δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η φυσική ιστορική συνέχεια της παλαιότερης κατοχής των ευρωπαίων Ιπποτών, και με αυτήν την αφορμή, καθ'όλη τη διάρκεια της παραμονής τους στη Ρόδο, φρόντιζαν να αναδεικνύουν, να ανακαινίζουν αλλά και να επανοικοδομούν οποιοδήποτε κτήριο θύμιζε την παρουσία των προκατόχων τους. Άλλωστε, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Κατοχής, οι αρχές είχαν φροντίσει να αγνοήσουν ή ακόμα και να καλύψουν με οικοδομικά υλικά της εποχής πάμπολλα μνημεία αναγόμενα χρονικά στα χιλιάδες χρόνια αρχαίου ελληνικού και βυζαντινού παρελθόντος, για ευνόητους λόγους.


ο τότε Μητροπολίτης Ρόδου Τιμόθεος μέσα στον Ευαγγελισμό, πριν την ορθόδοξη φιλοτέχνισή του, 
τα πρώτα χρόνια μετά την Ενσωμάτωση

Το 1947, με την απελευθέρωση και ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος, τα διοικητικά κτήρια που είχε αφήσει πίσω της η Ιταλική Κατοχή στο κέντρο της πόλης θα εξυπηρετούσαν πλέον τις ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες. Ήταν φυσικό επόμενο και ο επιβλητικός San Giovanni  να εξυπηρετεί πια τις λατρευτικές ανάγκες της συντριπτικής πλειοψηφίας του ντόπιου ελληνορθόδοξου πληθυσμού. 

Έτσι, η πάλαι ποτε καθολική εκκλησία αποδόθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Ρόδου, χωρίς να μεταβληθεί η εξωτερική της όψη, με αποτέλεσμα η Ρόδος αλλά και η Ορθοδοξία γενικότερα, να αποκτήσουν την.. μοναδική ορθόδοξη εκκλησία που το Ιερό της "έβλεπε" στο Βορρά και όχι στην Ανατολή (!)

Πάντως, από γεωγραφική τουλάχιστον άποψη, αυτός ο περίεργος προσανατολισμός δεν είναι τελείως παράλογος : η Ορθόδοξη Εκκλησία στη Ρόδο ανέκαθεν υπαγόταν (και συνεχίζει να υπάγεται) στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης -δηλαδή 'στον Βορρά'-.

ο Ι. Ν. Ευαγγελισμού το 1952

Η πραγματικά μοναδική ιστορία αυτής της εκκλησίας δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες τις αρχιτεκτονικές της γραμμές. Έτσι, ενώ κατά την Ιταλική Κατοχή είχε συγκερασθεί κατά τρόπο πρωτοποριακό ο γοτθικός ρυθμός με επιρροές της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, με την Απελευθέρωση των νησιών μας η πρωτοτυπία του παντρέματος Ανατολής και Δύσης συνεχίσθηκε : 

Η 'ιδιοτροπία' του Ιερού που θα συνέχιζε να κοιτά προς Βορρά, πλαισιώθηκε με τη σκληρή δουλειά του εξ Ελλάδος Φώτη Κόντογλου, πατέρα της σύγχρονης ορθόδοξης αγιογραφίας, με βοηθό του τον καλύτερο μαθητή του, Ιωάννη Τερζή

Οι εργασίες της αγιογράφησης μιας τόσο μεγάλης εκκλησίας δεν ήταν απλή υπόθεση. Η πρώτη πινελιά που άγγιξε τους πέτρινους άδειους γοτθικούς τοίχους φάνηκε το 1951 και ολοκληρώθηκε, ούτε λίγο ούτε πολύ, το 1961 -δέκα ολόκληρα χρόνια αργότερα.


ο αγιογράφος Φώτης Κόντογλου (όρθιος αριστερά) στον Ι.Ν. Ευαγγελισμού



Τα χρόνια πέρασαν και οι πινελιές του Κόντογλου έγιναν το μόνιμο εικαστικό φόντο σε πολύ σημαντικές στιγμές της ζωής πολλών από μας εδώ στο νησί.

Κι αυτές οι ίδιες πινελιές αποτέλεσαν τον απλό οδηγό του σύντομου διαφημιστικού της Χριστουγεννιάτικης συναυλίας της Μικτής Χορωδίας του Δήμου Ρόδου.

Όπως έγινε πέρσι, έτσι και φέτος 
η Μικτή Χορωδία του Δήμου Ρόδου 
σας περιμένει όλους στον Ι.Ν. του Ευαγγελισμού 
το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου, 
στις 8 και μισή το βράδυ.

Η είσοδος είναι ελεύθερη.
  

ιδέα-κάμερα-μοντάζ : Γαβριήλ Χαρίτος -Νίκος Τζεδάκης


Χριστούγεννα ante portas λοιπόν...
Χρόνια μας πολλά!


Σημείωση : 
Παρακαλώ , διαβάστε το σχόλιο-παρέμβαση του αναγνώστη "Σάββας ο Ρόδιος", ο οποίος παραθέτει και άλλες πληροφορίες σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν την συγκεκριμένη ανάρτηση. Χαίρομαι ιδιαίτερα που αυτή η γωνιά του διαδικτύου αποτελεί αφορμή να γνωρίσουμε καλύτερα τα ιστορικά κτήρια που έχουμε στην πόλη μας. Ευχαριστώ τον "Σάββα τον Ρόδιο" που μάς βάζει στη διαδικασία να ψάξουμε περισσότερο το παρελθόν του τόπου μας.



15 σχόλια:

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάρτηση, Γαβριήλ! Έχω επισκεφθεί την εκκλησία, αλλά δεν ήξερα ούτε πρόσεξα όσα αναφέρεις... όταν ξαναβρεθώ, θα πρέπει να την δω με άλλο μάτι πια - το δικό σου!

Linda είπε...

Μπορεί ο Ευαγγελισμός να μην είναι η δικιά μου εκκλησία...μπορεί να μην εκκλησιάζομαι ....αλλά ναι συγκινήθηκα με το άρθρο...αφενός για την ιστορική διαδρομή ...αφετέρου για την αναφορά στον Κόντογλου που με τα βιβλία του με βοήθησε στα πρώτα βήματα αγιογραφίας ... πολύ ωραίο άρθρο Γαβριήλ.

Ραφαήλ είπε...

Με ευχαρίστηση διαβάσαμε με τη Νίνα τα περί του Ναού που πρωτοτυπεί ατενίζονταςι προς τον Βορρά. Απολαύσαμε επίσης την μελωδική απόδοση του.. Η Παρθένος σήμερον.. ψάχνοντας μάταια να σε αναγνωρίσουμε μεταξύ των χορωδών. Σίγουρα θα ήταν παλιά η εκτέλεση, οπότε περιμένουμε την φετεινή εκτέλεση. Πρέπει να πω πως κι εγώ τραγουδώ στην Χορωδία της Αγ.Παρασκευής (Αθηνών). Την 20ή Δεκ. θα τραγουδήσουμε Χριστουγενιάτικα στον Άγ.Γεώργο Καρίκη, και την 21η Δεκ. Στο Αμερ. Κολλέγιο του Π. Ψυχικού.
Έίμαι ο Ραφαήλ, ο καλύτερος (αλλά και χειρότερος) φίλος-σύζυγος της Νίνας. Bekarov lehitbagesh be Atouna. Shalom Ouvraha. Rephael

Αλίκη Παπαχελά είπε...

Γουάου!
Καλές γιορτές Γκαμπούλη μου!

Μιχάλης Καλαεντζής είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση Γαβριήλ!
Πόσα πράγματα ΔΕΝ ξέραμε!
Νά σαι καλά.

Ματθαίος Παυλίδης είπε...

Η αναρτηση ειναι super !

Άντζελα Σπανού είπε...

Γαβριήλ έχω ξαναδιαβάσει απο σένα πληροφορίες για αυτό το Ναό όμως με αυτή την ανάρτηση είμαι πλήρως ενημερωμένη. Ευχαριστούμε πολύ!

Σάββας ο Ρόδιος είπε...

Με το συμπάθιο, αλλά τα ιστορικά στοιχεία που δίνεις για το ναό είναι, κατά το μεγαλύτερο μέρος, λάθος...
Ο αρχικός ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή ο οποίος ήταν ο καθεδρικός των ιπποτών, ήταν χτισμένος στη παλιά πόλη ακριβώς απέναντι από το παλάτι του μεγάλου Μαγίστρου, με το οποίο μάλιστα συνδεόταν μέσω της λότζιας. Το 1856 καταστράφηκε, όντως, από την έκρηξη της κριμένης πυρίτιδας που υπήρχε στα υπόγεια του από την εποχή των ιπποτών. Σήμερα, μετά από ανασκαφές των τελευταίων χρόνων μπορείς να δεις μέρος των ερειπίων, καθώς ένα τμήμα του καλύπτεται από το νεοκλασικό κτίριο του παλιού οθωμανικού σχολείου του 19ου αιώνα. Όταν οι Ιταλοί θέλησαν να χτίσουν το δικό τους καθεδρικό διάλεξαν να αντιγράψουν τον καθεδρικό των ιπποτών, ακριβώς για να τονίσουν την συνέχεια από τότε... αλλά σε μια εντελώς νέα θέση, έξω από τα τείχη, στην καρδιά του νέου διοικητικού κέντρου της πόλις πλέον. Ο νέος ναός είναι πιστή αναπαράσταση του αρχικού και χτίστηκε με βάση τα χαρακτικά του Witdoeck από το βιβλίο του Rottiers του 1828. Μετά την απελευθέρωση η πορεία του ναού είναι πλέον αυτή που αναφέρεις. Αυτά τα λίγα, απλά για να ενημερώνεται ο κόσμος σωστά για τα μνημεία μας.

Γαβριηλ / Gabriel είπε...

Καλωσόρισες Σάββα Ρόδιε!

Ποτέ δεν ισχυρίσθηκα ότι είμαι ιστορικός και ευτυχώς υπάρχει αυτή εδώ η γωνιά για να αλληλοενημερωνόμαστε.

Μέσα στο κείμενο της ανάρτησης παραθέτω σε υπερσύνδεσμο την πηγή που βρήκα και επειδή ο σύνδεσμος αυτός είναι της Μητρόπολης της Ρόδου, θεώρησα ότι είναι ακριβής.

Σου τον παραθέτω και εδώ για να δεις ότι δεν έχω πρόθεση να δημιουργώ καμμία λανθασμένη εντύπωση.

Ο σύνδεσμος είναι ο εξής :
http://www.imr.gr/cathedral/istoriko.html

Δεν υποστηρίζω ούτε ότι έχεις άδικο ούτε δίκιο. Θεώρησα ότι σε σχέση με άλλες πηγές που βρήκα στο διαδίκτυο (από άλλα ιστολόγια ανώνυμα ή από ταξιδιωτικούς οδηγούς), έδωσα περισσότερη εμπιστοσύνη στα στοιεία που παραθέτει η ίδια η Μητρόπολη. Και από το κείμενό της προκύπτουν αυτά που είναι γραμμένα στην ανάρτηση -χωρίς να έχω την φιλοδοξία να αποτελεί τίποτα θέσφατον για κανέναν (και ιδιαίτερα σε έναν τομέα που δεν έχω εμβαθύνει).

Θεωρώ ότι το σημαντικότερο ζήτημα που θα πρέπει να μάς μείνει στο μυαλό μέσα από την ιστορία αυτής της εκκλησίας είναι η μέθοδος που ακολουθήθηκε από τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις να συνδέσουν την παρουσία τους με μία άλλη κατοχή, αυτή των Ιπποτών.
Σημαντική είναι επίσης και η παράθεση των ιστορικών γεγονότων, και στηρίχθηκα σε ό,τι πιο αξιόπιστο θεώρησα :όσα παραθέτει η Μητρόπολη στον ιστοτόπο της.

Χαίρομαι για την παρέμβασή σου. Και εγώ θέλω να ενημερώνεται ο κόσμος σωστά για τα μνημεία μας. Όχι μόνο εσύ.

υ.γ. αυτό που μού έκανε όμως εντύπωση από τα σχόλια που έλαβα με την ευκαιρία της αναρτησης, είναι ότι οι περισσότεροι (κυρίως νέα παιδιά) δεν είχαν προσέξει ότι το Ιερό του Ευαγγελισμού κοίταγε προς τον Βορρά. Είναι μια μικρή αρχή να μαθαίνουμε τα μνημεία μας καλύτερα.

Σε χαιρετώ και ελπίζω να ξαναπεράσεις, έστω και ανώνυμα.

Γαβριηλ / Gabriel είπε...

@ Σάββας ο Ρόδιος
Μόλις πρόσθεσα σημείωση στο τέλος του κειμένου, με την οποία παροτρύνω τους αναγνώστες να διαβάσουν το σχόλιο-παρέμβασή σου για τα ιστορικά στοιχεία που παρατίθενται.
Και πάλι σε ευχαριστώ πολύ για την παρέμβαση και για τον χρόνο που αφιέρωσες.
Καλές γιορτές.

Γαβριηλ / Gabriel είπε...

@Σάββας ο Ρόδιος

Παρέθεσα τις πληροφορίες που ανέφερες στο σχόλιο-παρέμβασή σου και στο ενημερωτικό πόρταλ www.theinsider.gr , όπου έχει δημοσιευθεί η ανάρτηση.

Μπορείς να δεις την ανάρτηση μαζί με τις δικές σου παρατηρήσεις (δες στα σχόλια) στον εξής σύνδεσμο :
http://www.theinsider.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=16695:mia-istoria-mia-ekklisia-mia-synaylia-&catid=86:allou-ki-allou&Itemid=138

Πιστεύω ότι έτσι κάθε αναγνώστης θα μπορέσει αν διασταυρώσει τις πληροφορίες και να καταλήξει στα σωστά συμπεράσματα.

Και πάλι ευχαριστώ πολύ για την παρέμβασή σου και για το χρόνο σου.

Πέπη Παπαπαύλου είπε...

Για άλλη μια φορά διάβασα με πολύ ενδιαφέρον την ανάρτησή σου Γαβριήλ. Πολύτιμες οι πληροφορίες που μου έδωσες για μια εικόνα που βλέπω καθημερινά, όμως η αλήθεια είναι πως δεν γνώριζα τα όσα διάβασα εδώ!! Να είσαι καλά !! Καλές γιορτές σε όλους!!!

Ανώνυμος είπε...

Γαβριηλ εκτος απο τα συγχαρητηρια μου για την αανρτηση, να σου πω κι ενα μπραβο για το πώς χειριστηκες το σχολιο του ανωνυμου Σαββα. Ειπες σε ποιο link στηριχθηκες και βασικα δεν απαντησες στο ιδιο υφος με αυτον.
Κι εγω αν ειχα να διαλεξω αναμεσα σε ανωνυμα μπλογκ και στην ιστοσελιδα της Μητροπολης, τη Μητροπολη θα διαλεγα. Τωρα περιμενω να μας δωσει ο Σαββας τις δικες του πηγες αν θελει.
Θα τα πουμε στη συναυλια. Το προγραμμα που ετοιμασανε τα παιδια ειναι πολυ καλο. Τα λεμε αυριο!

Ρούλα είπε...

Διδάσκεις με τη στάση σου ήθος και επαγγελματισμό Γκάμπριελ. Χίλια εὖγε!

Λέων Σιάμ είπε...

Πολυ ωραιο οπως ολα τα αρθρα σου!Γαβριλο σου ευχομαι καλες γιορτες Χριστουγεννα και Πρωτοχρονια και να'ασαι παντα καλα!








Related Posts with Thumbnails