Η αντιπολίτευση δεν είπε ακόμα την τελευταία της λέξη

Για ακόμα μια φορά στην εθνική της Ιστορία, η Τυνησία καταφέρνει να φέρει την ανατροπή στα δεδομένα της αραβικής πολιτικής σκηνής. Το ένοπλο κίνημα των Νεο-Ντεστούρ το 1936 βρήκε εξ απήνης την μέχρι τότε Γαλλική αποικιακή υπερδύναμη της Αφρκής και η αποφασιστική του παρουσία κατάφερε αργά αλλά σταθερά να αποτινάξει τον γαλλικό ζυγό από τη χώρα δύο δεκαετίες αργότερα, εγκαθιδρύοντας ως πρώτο Πρόεδρο της νεοσύστατης τότε Δημοκρατίας της Τυνησίας τον ηγέτη του κινήματος Χαμπίμπ Μπουργκίμπα, το 1956. Σε αντίθεση μάλιστα προς τα άλλα νεαρά αραβικά κράτη, η Τυνησία ήταν η πρώτη χώρα της Αφρικής αλλά και του αραβικού κόσμου που αποτίναξε με λαϊκή εξέγερση το πολιτειακό μοντέλο της μοναρχίας, που είχε φροντίσει να εγκαθιδρύσει η Γαλλία, αμέσως πρωτού αποχωρήσει από τη χώρα.

Χαμπίμπ Μπουργκίμπα

Παράλληλα, η Τυνησία -ανεξάρτητη πια- ήταν η πρώτη χώρα που δεν προσέγγισε διπλωματικά τις μέχρι τότε παραδοσιακές πρώην αποικιακές ευρωπαϊκές δυνάμεις, στρεφόμενη προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μέχρι τότε δεν είχαν αποκτήσει ακόμα ιδιαίτερους δεσμούς με τις νεοσύστατες αραβικές έννομες τάξεις και η ζώνη επιρροής της δεν είχε ακόμα επεκταθεί στον γεωπολιτικό χώρο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Έτσι, η Δημοκρατία της Τυνησίας και η ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αστική κοινωνία της, έδειχνε ότι θα έκανε τη μεγάλη διαφορά στα πλαίσια της νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας τόσο στην Αφρική και στη Μεσόγειο αλλά κυρίως στο πολιτειακά παρθένο αραβικό κόσμο. Η μετριοπαθής στάση του καθεστώτος Μπουργκίμπα αλλά και του διαδόχου του Ζιν Αμπντίν Μπεν-Άλι απέναντι στα 'καυτά' ζητήματα του αραβικού κόσμου, κατάφερε να εδραιώσει τη χώρα στο διπλωματικό γίγνεσθαι της περιοχής, εκμεταλλευόμενη τις ιστορικές της ιδιαιτερότητες, την εγγύτητά της προς τη Δύση αλλά και την φαινομενικά εξευρωπαϊσμένη πολιτειακή της δομή.

Όσο ψευδεπίγραφοι και αν είχαν καταστεί οι δημοκρατικοί κοινοβουλευτικοί της θεσμοί ήδη από την εποχή του καθεστώτος Μπουργκίμπα, η Τυνησία του Μπεν-Αλί απέφυγε να εμπλακεί σε ιδεολογικές αντεγκλήσεις με τα υπόλοιπα απολυταρχικά αραβικά καθεστώτα, προσέφερε τις καλές της διαμεσολαβητικές υπηρεσίες μεταξύ των αράβων ηγετών και των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης, ενώ συγχρόνως κατάφερνε να αποκομίζει οικονομικά και διπλωματικά οφέλη ένθεν και ένθεν. Στο εσωτερικό της χώρας αναπτύχθηκε μία ισχυρότατη αστική καθεστωτική ελίτ -αποτελούμενη από συγγενείς συγγενών και ημέτερους ημετέρων- και η γενική οικονομική ευμάρεια αλλά και η φίμωση κάθε μη-ελεγχόμενης πολιτικής έκφρασης, θεωρήθηκε πως θα αποτελέσουν το μόνο ικανό ιδεολογικό ανάχωμα ενάντια στις αντιπολιτευόμενες φωνές.

Ζιν Αμπντίν Μπεν-Άλι

Η διεθνής οικονομική κρίση αλλά και οι ατυχείς δημοσιονομικές κινήσεις του καθεστώτος να προσαρμοστεί στις δύσκολες συγκυρίες, έδωσαν τελικά τη χαριστική βολή στο απολυταρχικό και ψευδεπίγραφα 'δημοκρατικό' προφίλ της χώρας. Η τυνησιακή πολιτειακή 'φούσκα', η οποία κυρίως κατά την τελευταία δεκαπενταετία είχε ενισχυθεί χαρακτηριστικά από την -κατά τα άλλα- δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν άντεξε στη λαϊκή δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα η Τυνησία να κληθεί να παίξει για δεύτερη φορά στην Ιστορία της το ρόλο του ενζύμου της αλλαγής και αναδιαμόρφωσης των πολιτειακών κανόνων που διέπουν την αραβική πολιτική πραγματικότητα.

Η αμηχανία των φθαρμένων αραβικών καθεστώτων ως προς τα τεκταινόμενα στην Τύνιδα μοιάζει εκπληκτικά στην αμηχανία των μεταπολεμικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, που έβλεπαν να αποχωρίζονται άλλοτε βίαια και άλλοτε μελετημένα και σταδιακά τις ανά τον κόσμο αποικίες τους. Από την άλλη πλευρά, η Τυνησία εμπλουτίζει ακόμα μια φορά τον κατάλογο των ιστορικών της πρωτοτυπιών : είναι η πρώτη φορά που ένα αραβικό καθεστώς κατέρρευσε ύστερα από μία -καθ' όπως φαίνεται- πηγαία λαϊκή εξέγερση και όχι από ακόμα μια εύκολα προβλέψιμη στρατιωτική ελίτ. Το καθεστώς Μπεν- Άλι κατέρρευσε από μία αντιπολίτευση "του δρόμου", χωρίς αυτή να εκφράζεται από έναν συγκεκριμένο ηγέτη ή από μια διαμορφωμένη ιδεολογική βάση ή συντεταγμένο πολιτικό κίνημα. Μια αντιπολίτευση που μεταμόρφωσε την άλλοτε ευρωπαϊκοφανή Τύνιδα και τα άλλα 'τακτοποιημένα' τουριστικά θέρετρα σε άναρχο πλιάτσικο και αποκαΐδια, με ηχητική υπόκρουση άναρθρες και μέχρι πρότινος καταπιεσμένες φωνές.

Μωχάμμαντ Γανούσι - Υπηρεσιακός Πρωθυπουργός της Τυνησίας

Ενώ ο απλός τυνησιακός λαός συνεχίζει να διακατέχεται από οργή και αισθήματα αντεκδίκησης εναντίον ενός καθεστώτος που έχει πια καταρρεύσει, δείχνει ακόμα να μην μπορεί να ελέγξει την πολιτική αναπροσαρμογή που σε μεγάλο βαθμό συνεχίζει να διαμορφώνεται ερήμην του. Ο πρώην πρόεδρος του μέχρι πρότινος καθεστωτικού "Κοινοβουλίου" Φούεντ Μεμπάζαα ορίσθηκε "Υπηρεσιακός Πρόεδρος" και, αντίστοιχα, ο εκλεκτός του καθεστώτος Μωχάμαντ Γανούσι απλώς μετονομάσθηκε από "Πρωθυπουργός" σε "Υπηρεσιακός Πρωθυπουργός", ο οποίος καλεί τους ηγέτες της ουσιαστικά ασχημάτιστης "αντιπολίτευτης" να συμμετάσχει σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας προκειμένου να διενεργηθούν εκλογές εντός 60 ημερών από σήμερα. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι μόλις τον περασμένο μήνα, τον Δεκέμβριο του 2010, ο Μωχάμαντ Γανούσι ανακοίνωνε το "12ο Σχέδιο Ανάπτυξης", το οποίο θα καταπίεζε ακόμα περισσότερο τα ευπαθή εισοδηματικά στρώματα προκειμένου να μπορέσει το Δημόσιο να εξασφαλίσει εξωτερικό δανεισμό αλλά και επενδύσεις από το εξωτερικό -με μόνη επωφελούμενη την καθεστωτική ελίτ και το πλήθος των ημετέρων του Προέδρου.

ο εξόριστος ισλαμιστής ηγέτης Ρασήντ Γανούσι

Παρά τις αποσπασματικές δηλώσεις ανώνυμων "οργισμένων αντικαθεστωτικών πολιτών" στα διεθνή ΜΜΕ, οι οποίες πολύ σωστά χαρακτηρίζουν τους προσωρινούς ηγέτες της χώρας ως "υποπροϊόντα του καθεστώτος Μπεν- Αλί", οι συνεχείς εκκλήσεις του προσωρινού Πρωθυπουργού απευθύνονται αόριστα προς την "αντιπολίτευση", προφανώς εννοώντας τους ανθυποψήφιους-μαριονέτες που το προηγούμενο καθεστώς νομιμοποιούσε κατ' επιλογήν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ηγέτες 'νομιμοποιημένων' πολιτικών σχηματισμών ανταποκρίθηκαν άμεσα στο κάλεσμα για συμμετοχή σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας του πάλαι ποτέ καθεστωτικού Πρωθυπουργού.

Αν και απρόσκλητος από τις υπηρεσιακές πολιτειακές αρχές, ο Ρασήντ Γανούσι, εξόριστος ηγέτης του ισλαμιστικού κινήματος Αν-Νάχντα, δήλωσε ότι θα επιστρέψει στην Τυνησία μέσα στις επόμενες εβδομάδες. "Οι Τυνήσιοι πολίτες απαλλάχθηκαν από τον δικτάτορα, αλλά έχουν μακρύ δρόμο ακόμα μέχρι να απαλλαγούν από τη δικτατορία", δήλωσε με νόημα στο BBC.
Μία διαπίστωση η οποία με την πάροδο των ημερών ενδέχεται να αποδειχθεί ρεαλιστική, αφού η πραγματική τυνησιακή ισλαμιστική αντιπολίτευση δεν έχει ακόμα πει την τελευταία της λέξη.