"Μόρφου", κατ'ευφημισμόν

Όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο λιγότερο θυμόμαστε τη θλιβερή επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Ίσως όχι άδικα, αφού όσον αφορά τη δική μου γενιά, μια ζωή ακούμε τη φράση "δίκαη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού", κι όσο αυξάνεται ο αύξων αριθμός των επετείων, τόσο περισσότερο αυτή η φράση χάνει ολοένα τη σημασία της, αν βέβαια θεωρήσουμε πως κάποτε την είχε.

Με τη φετινή συμπλήρωση 36 χρόνων από εκείνο το πικρό καλοκαίρι του '74, λέω να κάνουμε μαζί ένα ταξίδι στην κατεχόμενη πόλη της Μόρφου. Και λέω "μαζί" γιατί το ταξίδι αυτό το είχα πραγματοποιήσει μόνος μου μερικούς μήνες πριν, στα τέλη Ιανουαρίου του 2010. 

Γιατί ειδικά εκεί; Είναι απλό : επειδή είναι ίσως η μοναδική πόλη που τόσο στην ελληνική όσο και στην τουρκική γλώσσα το όνομά της σημαίνει το ίδιο πράγμα. "Μόρφου" - 'όμορφη πόλη' στα ελληνικά, "Güzelyurt"-'όμορφη πατρίδα' στα τουρκικά. Και μόνο καθαυτό το απρόβλεπτο μεταφραστικό consensus, αποτελεί πρόκληση για τον επισκέπτη. Μία ονομασία που με τις παρούσες συνθήκες, αποδεικνύεται πως είναι ένας ακόμα ευφημισμός. Από τους πολλούς που μπορεί κανείς να διακρίνει στο ημικατεχόμενο νησί.

Τον Ιανουάριο που μάς πέρασε, η Μόρφου βρέθηκε ανέλπιστα στην πρώτη θέση των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών πρωτοσέλιδων, με αφορμή τις...βροχοπτώσεις. Τα σύννεφα άλλωστε δεν γνωρίζουν νεκρές ζώνες και πράσινες γραμμές. Χρειάστηκαν μερικές ώρες βροχής για να καλυφθεί η 'όμορφη πόλη' με παχιά καφέ λάσπη. Όμως, επειδή ακόμα και τα φυσικά φαινόμενα στην Κύπρο αποτελούν από μόνα τους...πολιτικό θέμα, το κατοχικό καθεστώς -που τότε διήνυε ακόμα μία 'προεκλογική περίοδο'- δεν δίστασε να κατηγορήσει την Ἐλληνοκυπριακή Διοίκηση' για το χάλι που επικρατούσε στη Μόρφου για μήνες μετά τη 'μεγάλη βροχή', θεωρώντας ότι οι 'κακοί Έλληνες' φταίνε ακόμα και για την έλλειψη επαρκούς αποχετευτικού συστήματος σε μια πόλη που στο κάτω-κάτω εδώ και 36 χρόνια θεωρείται ότι ....απελευθερώθηκε, ως αποτέλεσμα της 'Στρατιωτικής Επιχείρησης γαι την Ειρήνη στην Κύπρο', όπως αποκαλεί την εισβολή η οργουελική επίσημη τουρκική γραφειοκρατία. Άλλη μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού της εσωτερικής κοινής γνώμης στο Ψευδοκράτος, με την μονότονη πια επιχειρηματολογία, ότι δήθεν άδικα η "ΤΔΒΚ" είναι παράνομα απομονομένη απ'αυτόν τον άδικο ντουνιά..

Η ιδιαιτερότητα της Μόρφου είναι η καθαυτή μετακατοχική πληθυσμιακή της σύνθεση. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κατεχόμενες πόλεις, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Μόρφου είναι τουρκοκύπριοι και όχι τούρκοι έποικοι από την Ανατολία. Τα σπίτια που εγκατέλειψαν άρον άρον μέσα σ'ένα πρωί οι νόμιμοι κάτοικοί της εκείνο το καλοκαίρι, 36 χρόνια πριν, δόθηκαν από το κατοχικό καθεστώς στις χιλιάδες τουρκοκυπρίων προσφύγων του Νότου που κι αυτοί αναγκάσθηκαν να κάνουν μια νέα αρχή σε έναν ξένο γι'αυτούς τόπο. 

Το αξιοπερίεργο όμως που αφήνει με ανοιχτό το στόμα κάθε συνειδητοποιημένο επισκέπτη, είναι η παντελής εγκατάλειψη της πόλης εκ μέρους των αρχών του καθεστώτος. Ένα καθεστώς που θα είχε κάθε λόγο να φροντίζει το λαό υπέρ του οποίου υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε, αφού η Μόρφου αποτελεί ουσιαστικά σήμερα τη μοναδική αμιγώς 'τουρκοκυπριακή' πόλη.

 

Για όλα όμως υπάρχει μια εξήγηση. 

Ο λόγος αυτής της εγκατάλειψης είναι απλός : η Μόρφου και ο πορτοκαλεώνας της θεωρούνται από τις περιοχές που κατά πάσα πιθανότητα σε μία ενδεχόμενη πολιτική λύση του Κυπριακού θα επιστραφούν στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους και στο μελλοντικό (;)  "ελληνοκυπριακό ομόσπονδο κρατίδιο". Έτσι, και προφανώς με το αυτό το σκεπτικό, το κατοχικό καθεστώς καταδικάζει σε χρόνια εγκατάλειψη τη μοναδική ίσως 'τουρκοκυπριακή πληθυσμιακή εστία' που βρίσκεται στη λεγόμενη 'δικαιοδοσία του', μη θέλοντας να επενδύσει σε ένα μέρος που μάλλον χαμένο θα είναι..

Η απόσταση από την κατεχόμενη Λευκωσία έως τον σταθμό λεωφορείων της Μόρφου είναι μικρή. Με το λεωφορειάκι της γραμμής όμως, η διαδρομή παίρνει μία ολόκληρη ώρα. Όχι γιατί υπάρχει πολλή κίνηση. Ίσα ίσα. Ζήτημα ήταν αν συναπαντήσαμε δυο-τρια Ι.Χ. Ζήτημα ήταν επίσης αν σταματήσαμε σε στάσεις για να πάρουμε άλλους επιβάτες. Τουρίστες στη Μόρφου δεν πατάνε το πόδι τους.  Απλούστατα, όπως όλα τα παμπάλαια 10θέσια λεωφορειάκια που καλύπτουν όλη την επικράτεια του Ψευδοκράτους, δεν κινούνται πιο γρήγορα από 20-30χλμ την ώρα. 

Μήπως για την τεχνητή αυτή αργοπορία ευθύνεται κάποια στρατιωτική διαταγή; Ή μήπως γίνεται για να δημιουργείται η ψευδαίσθηση στους μόνιμους κατοίκους των Κατεχομένων ότι η αυτοαποκαλούμενη "Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου" είναι τόσο μεγάλη όσο και η ονομασία της; 

Ποτέ δεν θα μάθω.

Τα δημοσιεύματα του ελληνοκυπριακού τύπου δεν περιείχαν ίχνος υπερβολής. Η λάσπη είχε δημιουργήσει ένα παχύ καφετί στρώμα παντού. Και ήταν το πρώτο πράγμα που θυμάμαι με το που κατέβηκα από το (λασπωμένο κι αυτό) λεωφορειάκι, λίγο πριν πατήσω το πόδι μου στον μικροσκοπικό σταθμό των τουρκοκυπριακών "ΚΤΕΛ" της 'όμορφης πατρίδας'. 

Δεν ξέρω πώς λεγόταν πριν την κατοχή ο κεντρικός δρόμος της πόλης. Σήμερα πάντως, τον λένε 'Οδό Ετζεβίτ'. Μία μεσόκοπη ευγενέσταση τουρκοκύπρια με τσεμπέρι με καθοδήγησε προς το κέντρο της πόλης. "Εν'πού'ν'τα καφενέδες,ναι;" ("εκεί που είναι τα καφενεία θέλεις;") Την ακολουθώ, ενώ παράλληλα ψάχνω κάποιο πεζούλι να βγουν οι λάσπες από τα παπούτσια μου. Στάθηκε αδύνατον. Και τα πεζούλια, όλο λάσπες ήταν.  

Και ενώ κοιτάω σαν παιδάκι γύρω μου τα γαλαζοπράσινα σπίτια και τα '70s φθαρμένα αλουμίνια των μπαλκονιών, συνειδητοποιώ ότι από αυτήν την αγροτική κωμόπολη λείπουν οι...μιναρέδες! Το σήμα κατατεθέν της θρησκείας στο όνομα της οποίας δυστυχώς έγινε ό,τι έγινε.

Και όμως. μπορεί να μην υπήρχαν μιναρέδες. 

Τζαμιά όμως, ..υπήρχαν. 

Παράδειγμα ; 

Ορίστε! 

Και..εγένετο τζαμί :

Ένα τζαμί 'ψευδαίσθηση', απόλυτα ταιριαστό με αυτό που ονομάζεται 'κρατική υπόσταση' ενός κράτους που σε κανέναν σωστό χάρτη δεν υπάρχει :

Είναι απλό. 

Βγάζουμε το σταυρό από το καμπαναριό, βάφουμε με άσπρη μπογιά το εσωτερικό του, τοποθετούμε ένα μεγάφωνο στη σκεπή, καρφώνουμε και μια ταμπέλα με τη λέξη 'Τζαμί' για να μην μένουν απορίες, και το θέμα λύθηκε, γρήγορα, εύκολα, φτηνά και πρακτικά..

Κι ως εδώ, εντάξει. Στο κάτω κάτω, σε τι θα χρησίμευε μία εκκλησία χωρίς πιστούς; Σε τίποτε απολύτως. Ας δεχθούμε λοιπόν, ως λύση ανάγκης αυτήν την πρόχειρη πρακτική 'εξισλαμοποίησης κτηρίων' για να καλυφθούν οι ανάγκες των αμιγώς πια μουσουλμάνων κατοίκων της Μόρφου. 

Πώς όμως μπορεί να δικιολογηθεί η πρακτική της καταστροφής ; 

Λίγα βήματα πιο κάτω, πάντα επί της οδού Ετζεβίτ, στο αριστερό μας χέρι βρίσκουμε ακόμα ένα μνημείο βεβήλωσης, που δεν θα ξεχάσω ποτέ, όσα χρόνια θα ζω.

Θαυμάστε :

Αφήνω την Μόρφου μπερδεμένος, ρωτώντας τον εαυτό μου ποιός άραγε να ήταν αυτός ο  τόσο μεγάλος αδιόρατος φόβος των αρχών του κατοχικού καθεστώτος έναντι μιάς ερειπωμένης εκκλησίας, κατακρεουργημένης απ'έξω κι από μέσα. Τι είναι αυτό που κάνουν τόσο επικίνδυνους τέσσερεις τοίχους, για να συγκεντρωθούν πάνω τους τόσες χαρακιές; Τι έχει να φοβάται αυτό το παράνομο καθεστώς από μία εκκλησία που -αν η κατάσταση συνεχιστεί για τα επόμενα 36 χρόνια- η συγκεκριμένη αυτή εκκλησία δεν θα δει  ποτέ πιστούς να μπαινοβγαίνουν, δεν θα δει ούτε γάμους, ούτε βαφτίσια, ούτε κηδείες; Και τέλος παντων, γιατί δεν γκρεμίζει συθέμελα αυτό το μάτσο πέτρες κτήριο, αφού τόσο πολύ δείχνει να το μισεί; (τοποθετώντας μάλιστα στον προαύλιο χώρο του ναού τις δημόσιες τουαλέτες της πόλης..μία μεγέθυνση στις φωτογραφίες θα σάς πείσει..)

Η απάντηση βρίσκεται ακριβώς στην απέναντι γωνιά του δρόμου. 

Στο μοναδικό κτηριακό συγκρότημα της πόλης που το κατοχικό καθεστώς φρόντισε αμέσως να καθαρίσει από τις λάσπες. Το μοναδικό νοικοκυρεμένο μέρος της πόλης που δεν είναι άλλο από τα κτήρια της Δημαρχίας και η κεντρική μαρμάρινη πλατεία με το αστραφτερά καθαρό άγαλμα του Ατατούρκ, να κοιτάει (μα πού αλλού;) προς τον Νότο...

Πήρα τα πόδια μου. 

Κουβάλησα κι άλλη ντόπια λάσπη της οδού Ετζεβίτ. 

Επέστρεψα στο σταθμό των λεωφορείων της Güzelyurt και άφησα την κατ'ευφημισμόν 'όμορφη πατρίδα'. Μια πατρίδα που, απ'όποια πλευρά κι αν το δεις, μόνο πρόσφυγες γέννησε.    

  ο σταθμός λεωφορείων της Μόρφου

Το μπλογκ τράβηξε τις φωτογραφίες της ανάρτησης στην κατεχόμενη Μόρφου (Güzelyurt) τον Ιανουάριο του 2010.  Δυστυχώς δεν στάθηκε δυνατό να μάθει σε ποιούς Αγίους είναι αφιερωμένες οι εικονιζόμενες εκκλησίες.

 .