"μιά φορά κι ἕναν καιρό ἧταν ἕνα τράμ...

Γιά νά τό ξεκαθαρίσουμε ἀπό τήν ἀρχή, νά μήν ὑπάρχουν ἀπορίες :

Εἶναι ἀδύνατον νά βρεῖ κανεἰς ἕναν πλήρη ὀδηγό γιά ὅοοολη τήν Κωνσταντινούπολη, γιατί σέ καθέναν θά ὑπάρχουν ὅπως καί δήποτε βασικές ἐλλείψεις. Κι αὐτό ἐπειδή ὄχι μόνον μιλᾶμε γιά μία Πόλη-τέρας λόγω μεγέθους ἀλλά καί ἐπειδή δέν μοῦ εἶναι ἰδιαίτερα ξεκάθαρο ὅτι οἱ Κωνσταντινουπολίτες θέλουν νά ἀποκαλύψουν στούς ἐπισκέπτες ὅλα τά μυστικά τῆς πόλης. Καί πολύ καλά κάνουν. Ἔτσι εἶναι τουλάχιστον ἀφελές ἄν ὄχι ἀδύνατον νά πεῖ κανείς ὅτι "ἔμαθε" ἤ "εἴδε ὅλη" τήν Πόλη μέσα σέ ἕνα τριήμερο, βδομάδα ἤ δεκαήμερο. Θές μῆνες ἄν ὄχι χρόνια ὁλόκληρα γιά νά ἀρχίσεις ἁπλῶς νά ἰσχυρίζεσαι ὅτι ξέρεις ποῦ πατᾶς καί ποῦ πηγαίνεις.

Ἄν καί μπορῶ νά πῶ ὅτι προσανατολίζομαι εὔκολα, στήν Πόλη ἐν τέλει παραδέχομαι πώς δέν μοῦ εἶναι πάντα σαφές π.χ. ἄν βρίσκομαι στήν εὐρωπαϊκή ἤ ἀσιατική της πλευρά, ἀφού τό νά περνᾶς μιά ἀπό τίς πολλές γέφυρες πού ἑνώνουν δύο στεριές δέ σημαίνει ἀπαραίτητα ὅτι ἀλλάζεις καί ἤπειρο.. Τό πιό ἀσφαλές λοιπόν εἶναι νά ρωτᾶς καί ἴσως ἀπό δῶ νά ἔχει βγεῖ καί τό γνωστό "ρωτῶντας πᾶς στήν (Π)όλη..". Εὐτυχῶς, στή δική μου περίπτωση αὐτή τή φορά δέ χρειάστηκε νά ρωτάω πολλά ἀφού οἱ ὀρδές τῶν φίλων φρόντιζαν νά μέ μεταφέρουν κι ἐμένα τόν "γιαμπαντζῆ"(ξένο) ὅπου ἔλεγε τό πρόγραμμα.

Αὐτό βέβαια δέ σήμαινε ὅτι δέν εἶχα κι ἐγώ κάποια περιθώρια ἐπιλογῶν -μέσα στά ὄρια τοῦ μπερδέματός μου ἐννοεῖται-. Καί τήν πρώτη ἀλλαγή πού διεπίστωσα ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ἔφτασα στήν Κωνσταντινούπολη ἦταν ὅτι ἐπιτέλους ὁ κεντρικός πεζόδρομος (ὁ πιό διάσημος γιά τούς ξένους) , ἡ ὁδός İstiklal, ἐπιτέλους..."ἄλλαξε". Καί ἐπειδή σύν τοῖς ἄλλοις ἔπασχα καί ἀπό σχετική ἀμνησία ἀναφορικά στό πότε τήν εἶχα ἐπισκεφθεῖ γιά τελευταῖα φορά, διεπίστωσα ὅτι τό ζοφερό λασπερό παρελθόν της -ἐκεῖνον τόν χειμώνα τοῦ 2005- δέν ἄφησε κανένα κατάλοιπο.

Ἐκεῖνον τόν χειμώνα τοῡ 2005, ἐπιστρέφοντας ἀπό τό λασπωμένο καί παγωμένο Κάρς τὦν μεῖον 37 βαθμῶν Κελσίου, εἶχα βρεθεῖ στήν ἐξ ἴσου καταστρεπτική γιά τά παπούτσια μου λασπουριά τῆς İstiklal, ἐν μέσω τεράστιων ἀφισῶν μέ ἐκεῖνο τό ἀξέχαστο σλόγκαν... İstiklal Caddesi Değişiyor ("ἡ ὁδός Ἰστικλάλ ἀλλάζει"). Καί ὄχι μόνο ἐγώ ἀλλά καί οἱ ἐξ ἴσου μέ μένα ἀγανακτισμένοι τούρκοι περαστικοί βλέπαμε ἀποσβολωμένοι τίς ὑπερβολικά αἰσιόδοξες μακέτες τῆς Ἰστικλάλ ὅταν θά...εἶχε πλέον ἀλλάξει. Τί μπουλντόζες, τί φασαρία, τί νά πρέπει νά κρατᾶς γερά τά ὑπάρχοντά σου περνῶντας ἀπό τίς στενές διόδους μέσα ἀπό τά ἀπαγορευτικά κάγκελα τοῦ Δήμου, μία ἀπελπισία σκέτη! Καί ὅσο διαψεύδονταν τά deadlines πού ἀνακοίνωνε καί ξανα-ἀνακοίνωνε ὁ Δῆμος, τόσο ἡ Ἰστικλάλ ἦταν τό not-to-be νευραλγικῆς σημασίας σημεῖο τοῦ κέντρου.

ἡ ἄρτι μετονομασθεῖσα ὁδός Istiklal στά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ '20

Τώρα πιά εὐτυχῶς ὅλη αὐτή ἡ κατάσταση ἦταν πιά ἕνα ξεχασμένο παρελθόν καί τό Nostalji Tramvay ("Νοσταλγικό Τράμ"), ὅπως τό λένε, ξανάρχισε νά διασχίζει κατά μῆκος τόν.. ἐπανακτηθέντα κεντρικό πεζόδρομο, ἀπό τήν πλατεία Τακσίμ μέχρι τό τέλος του, στήν πλατεία Tunel. Ἕνα τράμ πού σημάδεψε τήν ἱστορία αὐτοῦ τοῦ δρόμου, τοῦ εὐρωπαϊκότερου τῆς τότε Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, πού γιά τήν Ὑψηλή Πύλη ἦταν ἡ Cadde-i Kebir ("Μεγάλη Ὁδός") καί γιά τούς πολλούς Εὐρωπαίους καί Ἕλληνες τῆς Πόλης ἦταν "La Grande Rue de Péra" ("Μέγας Δρόμος τῆς Πέρα"). Τό κόκκινο αὐτό τράμ ἀνανέωσε τά δρομολόγιά του τό 1927, στήν μετονομασθεῖσα πλέον -λόγω Ἀτατούρκ- ὁδό Ἰστικλάλ ("Ἀνεξαρτησία") γιά νά ἀποσυρθεῖ στά μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ '60 ἀπό τά κακόγουστα καί βρωμιάρικα λεωφορεία, στό ὄνομα τῆς κακῶς ἐννοούμενης ἀστικῆς ἀνάπτυξης..

ἡ Ἰστικλάλ μέ λεωφορεῖα τό '70

Τό τράμ ἐπανῆλθε μέ τήν ἐπαναπεζοδρόμηση τῆς Ἰστικλάλ δύο περίπου δεκαετίες ἀργότερα (ἄν δέν κάνω λάθος), περνῶντας ἀνάμεσα στίς συστάδες δένδρων πού εἶχαν ἀπομείνει ἀπό τά πάλαι ποτε πεζοδρόμια.

ἡ πρό 2005 ἐποχή

Ἡ ὀμορφότερη ἐποχή τοῦ τράμ δέν ἔμελλε νά μείνει γιά πολύ. Ἐπέπρωτο τό 2005 νά ἐξαφανιστεῖ αὐτό τό τράμ γιά ἄλλη μιά φορά, προκειμένου νά ἐξαφανιστοῦν τά ..δέντρα καί ὅσες ἄλλες "παγίδες" ἔκρυβε ὁ πολυσύχναστος πεζόδρομος -ὅρα τυφλά χτυπήματα τῶν κούρδων αὐτονομιστῶν μέσα σέ κάδους σκουπιδιῶν καί στίς πρασιές ἀκριβῶς δίπλα ἀπό τίς γραμμές του...-

Αὐτό ὄμως δέ σημαίνει πώς ἡ σημερινή κατάσταση εἶναι ἄσχημη...
Μάρτυρες τά βίντεο :

ξεκινῶντας ἀπό τήν ἀφετηρία τῆς πλατείας Τακσίμ...


...καί περνῶντας ἀνάμεσα ἀπό τούς περαστικούς

Μπορεῖ νά δίνει τήν ἐντύπωση πώς πρόκειται γιά ἕνα ἀξεσουάρ βιτρίνας αὐτό τό τράμ, εἶναι ὄμως ἡ καλύτερη λύση γιά νά διασχίσει κανείς αὐτόν τόν ἀτέλειωτο δρόμο -εἰδικά ὅταν γίνεται τό ἀδιαχώρητο καί οἱ τσάντες μέ τα ψώνια καθίστανται ἄχθος ἀβάσταχτο-.
Τό μόνο μή πρακτικό: τό εἰσιτήριο πού -ἄν εἶσαι τυχερός- μπορεῖς νά τό βρεῖς μέσα στό τράμ, ἄν ὄμως ὄχι, τότε πρέπει νά μυρίσεις τά νύχια σου, κατόπιν νά κατέβεις στόν πλησιέστερο σταθμό τοῦ μετρό στό κέντρο τῆς πλατείας (;;) Τακσίμ, νά βρεῖς τό σωστό γκισέ, νά περιμένεις στήν οὐρά γιά νά ἀγοράσεις τά μαγικά χαρτάκια/εἰσιτήρια...
Ὅπως καί νά τό κάνεις ὄμως, τό κουδουνάκι πού χτυπᾶ ὅταν ὁ ὀδηγός του προσπαθεῖ νά μήν πατήσει τούς περαστικούς, πῶς νά τό κάνουμε, δίνει ἕνα εὐρωπαϊκό ματζόρε κάνοντας τή δική του σημειολογική παρεμβολή στό κάλεσμα τοῦ μουεζίνη γιά προσευχή, πέντε φορές τήν ἡμέρα.

Ἴσως τό πιό ὄμορφο τράμ τῆς Ἀνατολῆς,
πιστό ἀντίγραφο τῶν ἀνάλογων τράμ τῆς καθαρόαιμα εὐρωπαϊκῆς Βιέννης.

ἔπεται συνέχεια...