αναζητώντας περιφέρεια

Η 5η Σεπτεμβρίου 2011, ημερομηνία πραγματοποίησης του 1ου Συνεδρίου για την Περιφερειακή Συνεργασία που διοργάνωσε το ισραηλινό Υπουργείο Περιφερειακής Συνεργασίας στο Τελ Αβίβ, μπορεί να είχε καθορισθεί μήνες πριν, και δεν αποκλείεται μάλιστα η προγραμματισμένη ατζέντα του να ήταν τότε τελείως διαφορετική.  

Οι εξελίξεις όμως πήραν τη δική τους τροπή και σε αυτό το πρώτο συνέδριο του είδους στο Ισραήλ κατέδειξε πώς ακριβώς αντιλαμβάνεται ο πολιτικός κόσμος της χώρας την νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην περιοχή, και μάλιστα λίγες μόλις μέρες πριν την αναμενόμενη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20/9 -ημερομηνία κατά την οποία κατά πάσα πιθανότητα πλήθος χωρών θα αναγνωρίσουν την μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας ενός παλαιστινιακού κράτους με τα σύνορα που ίσχυαν πριν τον Πόλεμο του 1967.

Το φλέγον ζήτημα παρ'όλ'αυτά, ήταν η διάλυση του άξονα Τουρκίας-Ισραήλ. Πολλαπλές ευχές για την καλυτέρευση των σχέσεων των δύο χωρών ακούστηκαν όχι μόνο από τον Ισραηλινό Πρόεδρο Σιμόν Πέρες και τον Τόνυ Μπλερ, εκπρόσωπο του Κουαρτέτου, αλλά και από τον ίδιο τον Πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ισραήλ Νταν Σαπίρο -ο οποίος ήταν ο μόνος που αναφέρθηκε στην προσέγγιση Ισραήλ-Ελλάδας και Κύπρου, χαρακτηρίζοντάς την ως θετική εξέλιξη, την οποία στηρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. 

Από την άλλη πλευρά, ο διευθυντής της Τράπεζας του Ισραήλ Στάνλεϋ Φίσερ τόνισε τις μέχρι τώρα άριστες οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών, ως επίσης και την πρόβλεψη για περαιτέρω ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας κατά το άμεσο χρονικό διάστημα -υπονοώντας το μέγεθος της οικονομικής απώλειας για την ισραηλινή οικονομία σε περίπτωση κατά την οποία οι επιχειρηματικές τους σχέσεις μειωθούν ή διακοπούν.
Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, κι ενώ η Τουρκία έλαμψε δια της απουσίας της, τελικά κατάφερε να είναι πανταχού παρούσα.

Ο ισραηλινός Τύπος των τελευταίων ημερών αλλά και ακαδημαϊκοί κύκλοι της χώρας εκφράζουν έντονες ανησυχίες για το μέγεθος της απώλειας που πολύ σύντομα θα φανεί όχι μόνο στην ισραηλινή οικονομία, αλλά και στην ίδια την ασφάλεια της χώρας που θα στερείται της τουρκικής γεωστρατηγικής σκέπης. 

Οι πληροφορίες για πιθανή επίσημη επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Γάζα και την ενδεχόμενη ανησυχητική συμμαχία Τουρκίας-Αιγύπτου δημιουργούν πλείστους προβληματισμούς ως προς την άρνηση της ισραηλινής κυβέρνησης να ζητήσει επίσημα 'συγγνώμη' προς την Άγκυρα για το αιματηρό επεισόδιο στο Mavi Marmara τον Μάιο του 2010. Διακεκριμένοι ισραηλινοί αναλυτές μάλιστα αμφισβητούν ανοικτά το ενδεχόμενο αντικατάστασης της συμμαχίας με την Τουρκία με την σύσφιγξη των σχέσεων της χώρας με την Κύπρο, την Ελλάδα ή ακόμα εσχάτως και με την μακρινή Βουλγαρία.

Από την άλλη πλευρά, ο ισραηλινός Υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης Σιλβάν Σαλόμ και οι υπόλοιποι ομηλιτές εκ των διοργανωτών απέφυγαν να θίξουν το ζήτημα της ρήξης με την Τουρκία ή της προσέγγισης με την Κύπρο και την Ελλάδα. Αντιθέτως, τόνισαν τις προόδους που έχουν σημειωθεί στον τομέα χαμηλής πολιτικής με την Παλαιστινιακή Αρχή -παρά τη στασιμότητα των συνομιλιών με τη Ραμάλα-, ως επίσης και με την γειτονική Ιορδανία, την μοναδική αραβική γειτονική χώρα που εκπροσωπήθηκε στο συνέδριο από πολιτικούς αναλυτές και επιχειρηματίες. 

Μοναδική ψύχραιμη φωνή έναντι του ελεγχόμενου πανικού που κυριαρχεί στο Ισραήλ μετά τις δραματικές διπλωματικές εξελίξεις, ήταν αυτή της Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Τσίπι Λίβνι. 

Αναφερόμενη στο πόρισμα της Επιτροπής Πάλμερ, δήλωσε ότι ο θαλάσσιος αποκλεισμός της Γάζας -που η δική της κυβέρνηση είχε επιβάλει και η παρούσα συνεχίζει να εφαρμόζει- κρίθηκε νόμιμος και από τον ΟΗΕ, επιβεβαιώνοντας την νομική ορθότητα των πολιτικών επιλογών του κόμματός της. Εκπλήσσοντας το κοινό, η κα.Λίβνι δεν έδειξε να πανικοβάλλεται από την αναμενόμενη ρήξη με την Άγκυρα, χωρίς βέβαια να κρύβει και την απογοήτευσή της για τις εξελίξεις. "Οι τελευταίες τουρκικές επιλογές δεν είναι συγκυριακές, αλλά αποτελούν εφαρμογή της κρατούσας ιδεολογίας της τουρκικής κυβέρνησης, την οποία δεν είναι δουλειά μου να σχολιάσω", υπονοώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι η νεο-οθωμανική θεώρηση της πραγματικότητας στη Μέση Ανατολή και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο δεν συνάδει με τις ισραηλινές προτεραιότητες. 

Και κατέληξε στο κοινό συμπέρασμα όλων των ισραηλινών και ξένων αξιωματούχων : Κλειδί για την αδρανοποίηση των πολιτικών -ίσως και στρατιωτικών- αλυσιδωτών επιπτώσεων της ρήξης με την Άγκυρα, είναι η άμεση και αποφασιστική επίλυση των θεμάτων που εκκρεμούν με την Παλαιστινιακή Αρχή και τον καθορισμό των συνόρων του Ισραήλ με το μελλοντικό ανεξάρτητο Παλαιστινιακό Κράτος.

Η ουσιαστική πρόοδος των συνομιλιών με την Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωρίσθηκε ως η βασική προϋπόθεση για την ομαλή διέξοδο από την κρίση, και μάλιστα όσο πιο γρήγορα γίνεται, προτού έρθει η 20η Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία ο Πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς ζητήσει από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να αναγνωρισθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος με σύνορα τα όσα ίσχυαν πριν τον Πόλεμο του 1967 και με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ο Τόνυ Μπλερ δεν έκρυψε μάλιστα ότι εντείνονται οι παρασκηνιακές προσπάθειες να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες Ισραηλινών -Παλαιστινίων πριν το κρίσιμο ραντεβού στον ΟΗΕ στις 20/9, ενώ παράλληλα έγινε σήμερα γνωστό ότι ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης του Ισραήλ Εχούντ Μπαράκ είχε συναντηθεί για τον σκοπό αυτό με τον Μαχμούντ Αμπάς στο Αμμάν της Ιορδανίας πριν μόλις 10 ημέρες. 

Σε αντίθετη περίπτωση, η προσφυγή της Παλαιστινιακής Αρχής προς την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υπό τις παρούσες συνθήκες, θα "ρίξει λάδι στη φωτιά", δίνοντας την ευκαιρία να ανέβουν οι τόνοι από πλευράς Ισραήλ, να διακοπεί άπαξ δια παντός η ειρηνευτική διαδικασία και πιθανότατα να ανοίξει ο δρόμος για μια τρίτη Ιντιφάντα, ανοίγοντας ακόμα ένα κεφάλαιο έντασης στον ήδη ταραγμένο αραβικό κόσμο.

Η άποψη που δεν ακούστηκε στο χθεσινό συνέδριο ήταν η θέση της -ούτσς ή άλλως περιθωριοποιημένης- ισραηλινής αριστεράς, η οποία εκτιμά ότι η ανακήρυξη ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους θα αποτελέσει στην ουσία τον καταλύτη για την πρόοδο της ειρηνευτικής διαδικασίας και θα αναγκάσει εν τέλει την ισραηλινή πλευρά να συμφωνήσει να αποσυρθεί από τη Δυτική Όχθη. 

Σύμφωνα πάντως με την κα. Λίβνι, "εάν το Ισραήλ δεν εκμεταλλευθεί τον λιγοστό χρόνο που απομένει μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου για να ξαναρχίσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την τελική λύση του παλαιστινιακού προβλήματος, στο άμεσο μέλλον η ισραηλινή πλευρά θα συρθεί στις συνομιλίες, και τότε οι συνθήκες θα είναι περισσότερο δυσμενείς απ'ό,τι τώρα". Και αυτή ακριβώς ήταν η αίσθηση των περισσοτέρων ξένων αναλυτών.

Ανεξάρτητα από τις εκτιμήσεις που ακούστηκαν ή από τον τρόπο που παρουσιάσθηκαν, είναι γεγονός ότι η πραγματοποίηση αυτού του 1ου Συνεδρίου Περιφερειακής Συνεργασίας που πραγματοποιήθηκε ποτέ από το ομώνυμο ισραηλινό υπουργείο -ένα υπουργείο που αξίζει να επισημανθεί ότι υφίσταται από το 1999- αποτελεί ένδειξη ότι το Ισραήλ δείχνει πως αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι σε δυσμενείς συγκυρίες, δεν μπορεί να εναποθέτει όλες τις ελπίδες του για την ασφάλειά του μόνο στην μακρινή Ουάσιγκτον ή σε ανομοιογενείς κατά βάσιν συμμαχίες, που αποδείχθηκε πλέον περίτρανα ότι είχαν ημερομηνία λήξεως.