λουκουμάδες vs Starbucks

Και τελικά 'έπεσε' το οδόφραγμα της Λήδρας, το (κυριολεκτικά και μεταφορικά) πιο 'επικοινωνιακό' σημείο της κυπριακής πρωτεύουσας.

Η οδός Λήδρας πέρασε πολλές φάσεις και εποχές. Τη θυμάμαι στις αρχές της δεκαετίας του '80. Δεν ήταν τίποτα άλλο από ένας μεσογειακός εμπορικός δρόμος, γεμάτος αυτοκίνητα, μαγαζιά παντού και πεζοδρόμια όχι και τόσο μεγάλα. Θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω ως τον κεντρικό εμπορικό δρόμο μιας ταλαιπωρημένης επαρχιακής πόλης, που δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που είναι σήμερα. Και όλη αυτή η κίνηση και η κάπως άναρχη επιβίωση πεζών και αυτοκινήτων υπό τη σκιά του οδοφράγματος που υπήρχε ήδη από τη δεκαετία του '60 - πολύ πριν την εισβολή δηλαδή-. Η σημασία του οδοφραγματος αναβαθμίστηκε όπως ήταν επόμενο με την εισβολή του '74 οριοθετώντας τις ελεύθερες πειροχές με την ουδέτερη ζώνη του ΟΗΕ και τη γραμμή Αττίλα και μετέπειτα τα υποτιθέμενα 'σύνορα' ανάμεσα στο ψευδοκράτος και την Κυπριακή Δημοκρατία.

το οδόφραγμα της οδού Λήδρας

Όταν ξαναεπισκέφθηκα τη Λήδρας 25 χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2006, δεν τη γνώρισα. Eίχε μεταμορφωθεί σε έναν σύγχρονο ευρωπαϊκό πεζόδρομο που δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από την αθηναϊκή Ερμού (ίσως λίγα χιλιόμετρα παραπάνω, αλλά αυτό δεν έχει καμμία σημασία για έναν νησιώτη και επαρχιώτη σαν εμένα..). Καταστήματα γνωστών διεθνών αλυσίδων. Starbucks, Φλόκας, McDonalds, αγγλικές μπουτίκ και πολυκαταστήματα (εδώ είναι Κύπρος, μην ξεχνιόμαστε..), καλοβαλμένοι λευκωσιάτες και λευκωσιάτισες να πίνουν τον καφέ τους -μήπως είμαι στην Τσακάλωφ;- και λίγο πιο κάτω η γειτονιά της Φανερωμένης με καλοδιατηρημένα νεοκλασικά. Όλα βαλμένα στη θέση τους, όπως μόνο μια Κύπρια νοικοκυρά μπορεί να τακτοποιήσει.
Ακόμα και το οδόφραγμα έμοιαζε να είναι περισσότερο 'σινιέ' από πριν (άλλωστε απαραίτητο αξεσουάρ κάθε φαντάρου που έκανε σκοπιά ήταν το ..τζελ για το μαλλί, περαντζάδα γαρ..)

Τελείως διαφορετική εικόνα στην τουρκοκρατούμενη πλευρά του ίδιου δρόμου.
Για να περάσεις 'απέναντι' έπρεπε να κάνεις ολόκληρο γύρο, να φτάσεις έως το Λήδρα Πάλας και από κει να προχωρήσεις στα στενά, ανάμεσα στα μηχανουργεία και τα σιδεράδικα και σε σπίτια που έπεφταν-δεν έπεφταν και να φτάσεις στο παζάρι της παλιάς πόλης της Λευκωσίας που δε θύμιζε σε τίποτα το κυπριακό 'Θησείο-Μοναστηράκι' που ήταν τόσο κόντα αλλά και τόσο μακρυά.

η 'γέφυρα' Λόκματζι

Η 'βόρεια' προέκταση της Λήδρας διακοπτόταν από μια γέφυρα, που όταν την ανέβαινες δεν είχες ...πού να κατέβεις. Η γέφυρα 'Λόκματζι' πήρε το όνομά της αν δεν κάνω λάθος από κάποιο ζαχαροπολαστείο που υπήρχε εκεί κοντά, με τους καλύτερους λουκουμάδες της γειτονιάς -για να μην πω και όλης της πόλης-.

Ναι , καλά το φανταστήκατε : 'Lokmacı' σημαίνει απλά 'Λουκουματζής'..

Η γέφυρα αυτή χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως από την τουρκοκυπριακή πλευρά για να προβάλει τις θέσεις της. Μετά την καταψήφιση του σχεδίου Ανάν από τους ελληνοκυπρίους, το άνοιγμα της Λήδρας και κατά συνέπεια το ξήλωμα του Λόκματζι έγινε επικοινωνιακό όπλο των 'Βορείων'. Έτσι, το κατοχικό καθεστώς -και βέβαια χωρίς να αυτοαναιρεθεί- ήταν 'έτοιμο' να ρίξει τα οδοφράγματα και στα μάτια των ξένων οι 'Νότιοι' θα φαίνονταν περιχαρακωμένοι, υπέρ της διχοτόμησης και κατά της ειρηνικής συνύπαρξης. Κατοχικοί ηγέτες ανέβαιναν κάθε λίγο και λιγάκι -συνοδεία δημοσιογράφων- στο Λόκματζι και πετούσαν κόκκινα 'γαρύφαλλα φιλίας' προς το ελεύθερο τμήμα της οδού Λήδρας που συνέχιζε να ζει σε ρυθμούς Starbucks.

η πρόωρη απόπειρα ξηλώματος της 'γέφυρας' Λόκματζι
από τις κατοχικές αρχές, Δεκέμβριος 2006/Ιανουάριος 2007

Παραμονές της Πρωτοχρονιάς του 2007 έτυχε να βρίσκομαι στη Λευκωσία, όπου η διατήρηση ή μη της γέφυρας Λόκματζι ήταν το πρώτο θέμα στην Κύπρο (ενώ στην Ελλάδα δεν είχε πάρει κανείς, μα κανείς, χαμπάρι). Οι κατοχικές αρχές είχαν αρχίσει το ξήλωμα της γέφυρας, κάτι που η τότε επίσημη ελληνοκυπριακή θέση έβλεπε αυτή την κίνηση ως πρόσχημα του κατοχικού στρατού να κερδίσει έδαφος στην ουδέτερη ζώνη της Λήδρας. Παρά το πολυδιαφημισμένο ξήλωμα και ενώ οι κάμερες των ελληνοκυπριακών καναλιών πηγαινοέρχονταν άσκοπα από το Βορρά στον Νότο, τελικά τα πράγματα έμειναν ως είχαν.

εργασίες διάνοιξης του οδοφράγματος, Απρίλιος 2008

Και φτάνουμε στο σήμερα, με το οδόφραγμα να είναι παρελθόν και να αρχίζει μια νέα εποχή για την λευκωσιάτικη 'Ερμού'.

Ειλικρινά δεν ξέρω μέχρι πότε θα συνεχίσει αυτή η ανωμαλία στο νησί και μέχρι πότε τα νεύρα τόσο των 'Νοτίων' αλλά και των 'Βορείων' θα αντέχουν αυτήν την υβριδική καθημερινή πραγματικότητα συγκαταβατικής αντιπαράθεσης.
Βεβαίως και το άνοιγμα της Λήδρας είναι ένα καλό σημάδι για την επανένωση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μήπως όμως τείνει να γίνει status quo η λογική των 'φτηνών αγορών' στον Βορρά και του 'καλού εσπρέσσο' στον Νότο;
Ή μήπως τελικά η γλώσσα του χρήματος θα φέρει από μόνη της τη λύση και δεν θα έχει καμμία σημασία πια ο,τιδήποτε άλλο;

Είναι αλήθεια ότι εάν αποκλείσει κανείς τη λογική της θρησκευτικής διαφοράς ανάμεσα στους ντόπιους νησιώτες και βέβαια αν κάνουν και οι δυο ένα ξεγυρισμένο delete στο παρελθόν (δεν ξέρω πώς θα γίνει αυτό..) , ο κοινός τους παρονομαστής είναι κατά τη γνώμη μου ο εξής ένας : η οικονομική ανάπτυξη.

Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είναι κατ'αρχήν έμποροι, και μάλιστα πολύ καλοί. Και το άνοιγμα της Λήδρας, του εμπορικότερου δρόμου της Λευκωσίας, φαίνεται να είναι ένα δυνατό crash test όχι τόσο ανάμεσα σε δύο εθνότητες ή δύο 'λαούς' αλλά -κυρίως- ανάμεσα στους Βορείους και Νοτίους εμπόρους και καταναλωτές.
Ανάμεσα στην ευρωζώνη και στις λίρες Τουρκίας.
Ανάμεσα στους ..λουκουμάδες και στον μακκιάτο..

Ήταν τελικά τόσο απλό το θέμα;
Ειλικρινά δεν ξέρω.
Πάντως, θα έχει ενδιαφέρον.